یک میلیارد تومانی که تلف شد!

موبنا – محمد امین ناهید – شاید بسیاری از ما طرح سیستم عامل ملی را دیگر فراموش کرده باشیم. اما جالب است بدانید که همین طرح که اکنون دیگر از یاد همه رفته است ، حدود یک میلیارد تومان هزینه بیت المال را تلف کرد. این هزینه برای پروژه ای از بین رفت که خروجی آن سیستم عامل هایی مضحک بود که قطعاً خود تولید کنندگان آن هم دیگر از آنها استفاده نمی کنند!

از همان آغاز بسیاری از کارشناسان با استناد به دلایل فنی شکست قطعی پروژه را خبر دادند. ولی مانند بسیاری دیگر از پروژه های این چنینی دست اندرکاران پروژه بدون اینکه خود را پاسخ گو بدانند ، گوش خود را بر این اعتراض ها بستند.

صاحب این قلم خود چندین بار با سیستم عامل های دست کاری شده در داخل توسط مهندسان فعال در طرح سیستم عامل ملی برخورد داشته و هر بار هم نسبت به گذشته نا امید تر شده است.

سوالی که از ابتدای پروژه ذهن بسیاری از کارشناسان توسعه نرم افزار را به خود مشغول کرده بود ، بحث لزوم اجرای این پروژه از بودجه دولتی بود. این امر وقتی نمود پیدا می کند که بدانیم تاکنون حتی در کشورهای پیشرفته دنیا هم طرحی تحت عنوان سیستم عامل ملی مطرح نشده است. چه برسد که به آن بودجه دولتی اختصاص یابد.

پرسش دیگری که ذهن کارشناسان را به خود مشغول کرد ، میزان بودجه اختصاص یافته بود. برای پروژه ای که تمام اجزای آن مانند فارسی ساز ، تقویم شمسی ، سورس موتور مرکزی سیستم عامل و . . .  از قبل آماده بود ، چرا باید یک میلیارد تومان هزینه درنظر گرفته شود؟ برای انجام این پروژه نرم افزاری تنها به نیروی انسانی نیاز بود نه تجهیزات گران قیمت سخت افزاری. به همین دلیل تخصیص چنین بودجه ای از همان اول بسیار شک برانگیز بود.

رئیس این پروژه که اکنون در جزیره کیش زندگی می کند ، حتی یک بار هم به خاطر شکست این پروژه از مردمی که هزینه این پروژه را پرداختند ، عذر خواهی نکرد. البته نهادی نیز از ایشان نپرسید که بیلان کاری ارائه شده چرا چنین خروجی های ضعیفی داشت؟ آیا شورای عالی انفورماتیک که در سال ۸۲ با تخصیص این بودجه پروژه را کلید زد ، نباید روی مصرف این هزینه نظارت به عمل می آورد؟ در بهترین حالت اگر فرض را بر حسن نیت مجریان این طرح بگذاریم ، باز هم پرسش مطرح می شود که چرا باید از بیت المال برای یک طرح به شیوه آزمون و خطا استفاده کرد؟

هدف از این نوشتار به هیچ وجه زیر پرسش بردن بحث تولید سیستم عامل در داخل کشور را زیر سوال ببرد ، که البته این مبحث به مداغه بیشتری نیاز دارد. بلکه تنها منظور اشاره به نحوه مصرف بودجه بیت المال در پوشش پروژه های مختلف ICT است.

طرز فکری که پروژه سیستم عامل ملی را کلید زد ، همچنان بر سایر پروژه های ICT سایه افکنده است. به عنوان نمونه می توان به طرح اینترنت ملی معاون وزیر ICT دولت نهم اشاره کرد. طرحی که در آخر جز بودجه در خواستی کلان آن ، جزئیات آن را کسی متوجه نشد! به گمان نمایندگان مجلس هنگام طرح این پروژه در کمیسیون تخصصی ، حتی ارائه کنندگان طرح هم از این پروژه تصور درستی نداشتند!

در کشور ما متخصص و کسانی که بتوانند چنین پروژه های کلانی را اجرا و بودجه های آنها را به خوبی مدیریت کنند ، کم نیستند. ولی متاسفانه ظاهراً دستی در کار است که نمی گذارد این افراد وارد مدیریت کلان پروژه های ICT شوند.

کمترین آسیب تصمیمات ناثواب این حلقه بسته مدیریتی ، بی اعتمادی حاکم بین مسئولان به پروژه های بی نتیجه IT و ICT است. نمونه آن کم کردن نیمی از بودجه IT و ICT کشور در برنامه بودجه سال جاری است.

۱۵/۱۹