سقوط هواپیما؛ از نقص فنی تا خطای انسانی! (+عکس)

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – پرواز از نظر آماری ایمن‌ترین روش برای سفر محسوب می شود. با این وجود، هیچ چیزی در ۱۰۰ درصد مواقع ایمن نیست و این درباره سفرهای هوایی نیز صادق است. زمانی که مشکلی هرچند کوچک در یک هواپیما ایجاد شود، نتیجه می تواند مرگبار باشد.

 

اگرچه سقوط هواپیما رویدادی ناراحت کننده است، اما آنها اغلب به معرفی مقررات جدید ایمنی و ایجاد اصلاحات در هواپیماها منجر می شوند تا از بروز مواردی مشابه در آینده جلوگیری شود.

نقص در تجهیزات، شرایط نامناسب و خطاهای انسانی سه دلیل عمده سقوط هواپیماها هستند. با وجود فناوری های مدرن ما، همچنان این احتمال وجود دارد که نقصی کوچک در هواپیما رخ داده یا فردی اشتباهی کوچک انجام دهد که به بروز فاجعه ای بزرگ منجر شود.

در ادامه با ۱۳ مورد از بدترین موارد سقوط هواپیما در تاریخ صنعت هوانوردی بیشتر آشنا می شویم.

برخورد در آسمان بر فراز پارک ملی گرند کنیون (۱۹۵۶)

در دهه ۱۹۵۰، سفر هوایی دیگر گزینه ای نبود که فقط افراد ثروتمند و قدرتمند از آن بهره ببرند. این دهه شاهد ظهور سفرهای هوایی مقرون به صرفه بود، اما یکی از بدترین موارد سقوط هواپیما نیز در این دوران رخ داد.

در ۳۰ ژوئن ۱۹۵۶، هواپیمای داگلاس دی‌سی-۷ شرکت یونایتد ایرلاینز با یک فروند هواپیمای لاکهید ال-۱۰۴۹ شرکت ترانس ورلد ایرلاینز بر فراز پارک ملی گرند کنیون در آریزونا برخورد کرد. پرواز ۲ (ال-۱۰۴۹) عازم کانزاس سیتی و پرواز ۷۱۸ (دی‌سی-۷) عازم شیکاگو بود.

این برخورد و سقوط دو هواپیما به مرگ ۱۲۸ مسافر حاضر در آنها منجر شد. همچنین، این سانحه منجر به ایجاد اداره هوانوردی فدرال و همچنین یک برنامه چشمگیر بروزرسانی در سامانه های کنترل ترافیک هوایی آمریکا منجر شد.

برخورد نیویورک (۱۹۶۰)

چند سال پس از سانحه گرند کنیون، یکی از بدترین موارد سقوط هواپیما در دهه ۱۹۶۰ در نیویورک رخ داد. در شانزدهم دسامبر ۱۹۶۰، هواپیمای داگلاس دی‌سی-۸ شرکت یونایتد ایرلاینز با یک فروند هواپیمای لاکهید ال-۱۰۴۹ شرکت ترانس ورلد ایرلاینز برخورد کرد که به مرگ ۱۲۸ مسافر دو هواپیما و همچنین ۶ نفر روی زمین منجر شد.

خسارت جانبی ناشی از این سقوط نیز قابل توجه بود تخریب چندین ساختمان را به همراه داشت.

همچنین، این نخستین سقوطی بود که در آن از اطلاعات جعبه سیاه هواپیما برای تحقیقات پس از سقوط و کشف دلایل بروز این سانحه استفاده شد.

پرواز ۹۸۱ ترکیش ایرلاینز (۱۹۷۴)

این سقوط در سوم مارس ۱۹۷۴ رخ داد. پرواز ۹۸۱ شرکت ترکیش ایرلاینز که یک فروند هواپیمای مک‌دانل داگلاس دی‌سی-۱۰ بود عازم فرودگاه هیترو لندن با یک توقف در فرودگاه ارلی فرانسه بود، اما در جنگل ارمنونویل سقوط کرد. این فاجعه مرگ تمام ۳۴۶ مسافر هواپیما را به همراه داشت و هنوز هم از بدترین سوانح هوایی که در آن یک هواپیما درگیر بوده است، محسوب می شود.

نقص در طراحی و مشکلات درک زبان از عوامل تاثیرگذار در این سقوط گزارش شده اند. مسئول حمل بار مراکشی با دستورالعمل های دو زبانه انگلیسی/ترکی گیج شده و در نتیجه قفل دریچه بار عقب هواپیما حین پرواز باز شد که افت سریع فشار را به همراه داشت.

این شرایط موجب قطع کابل هایی شد که عرشه پرواز را به بالابرها، سکان و پیشرانه های هواپیما متصل می کردند. در این شرایط خلبانان هیچ کنترلی روی هواپیما نداشته و سقوط مرگبار در جنگل ارمنونویل در نزدیکی پاریس رخ داد.

برخورد فرودگاه تنریف (۱۹۷۷)

این بدترین حادثه در تمام دوران ها محسوب می شود که در نتیجه چند رویداد تراژیک رخ داد. نخست، انفجار در فرودگاه گرن کاناریا در اسپانیا موجب شد تا پروازها به سمت فرودگاه تنریف هدایت شوند. این شامل دو پرواز ۴۸۰۵ شرکت کی‌ال‌ام و پرواز ۱۷۳۶ شرکت پن اَم نیز می شد. هیچ رادار زمینی در فرودگاه تنریف وجود نداشت و هوا مه آلود بود.

تمام این موارد موجب سردرگمی گسترده ای شده و در نهایت پرواز ۴۸۰۵ و پرواز ۱۷۳۶ که هر دو بوئینگ ۷۴۷ بودند با یکدیگر برخورد کردند. پانصد و هشتاد و سه سرنشین در دو هواپیما جان خود را در این فاجعه از دست دادند که آن را به مرگبارترین سقوط تا به امروز تبدیل کرده است. تنها ۶۱ مسافر پرواز پن اَم که در انتهای هواپیما حضور داشتند از این حادثه جان سالم به در بردند.

شرکت هلندی کی‌ال‌ام در نهایت تایید کرد که کاپیتان پرواز ۴۸۰۵ به اشتباه اعتقاد داشته است که مسیر باند فرودگاه برای پرواز هواپیمای وی باز است. این سانحه منجر به استانداردسازی انگلیسی در تنظیمات کنترل ترافیک هوایی شد.

پرواز ۸۵۵ شرکت ایر ایندیا (۱۹۷۸)

این حادثه در روز سال نو سال ۱۹۷۸ رخ داد، زمانی که پرواز ۸۵۵ شرکت ایر ایندیا که یک فروند بوئینگ ۷۴۷ بود، دوبی را به مقصد بمبئی ترک کرد. این هواپیما نخستین بوئینگ ۷۴۷ خریداری شده توسط ایر ایندیا نیز بود. اندکی پس از برخاستن، هواپیما در دریای عرب سقوط کرد.

فاصله بین برخاستن هواپیما و سقوط آن فقط ۱۰۱ ثانیه بود. تمام ۲۱۳ مسافر این هواپیما جان خود را از دست دادند که آن را به دومین فاجعه بزرگ در صنعت هوانوردی هند تبدیل می کند. سوء عملکرد هوش مصنوعی و ناتوانی خلبان در رسیدگی به آن نقشی کلیدی در بروز این فاجعه داشتند.

پرواز ۱۹۱ شرکت امریکن ایرلاینز (۱۹۷۹)

سقوط پرواز ۱۹۱ یکی از مرگبارترین فجایع هوایی در تاریخ آمریکا محسوب می شود که به مرگ ۲۷۳ سرنشین هواپیمای مک‌دانل داگلاس دی‌سی-۱۰ منجر شد و همچنین دو نفر نیز روی زمین جان خود را از دست دادند.

پرواز ۱۹۱ فرودگاه اوهر را به مقصد فرودگاه بین المللی لس آنجلس ترک کرد. اندکی پس از برخاستن هواپیما، پیشرانه زیر بال چپ از هواپیما جدا شد. این نه تنها موجب آسیب اولیه چشمگیری به ساختار هواپیما شد، بلکه به خطوط مایع هیدرولیک نیز آسیب وارد کرده و هواپیما را با مشکلات بیشتری مواجه کرد.

هواپیما بلافاصله شروع به چرخیدن کرد و کنترل آن از دست خلبانان خارج شد و در نهایت در زمینی نزدیک به فرودگاه اوهر سقوط کرد. تحقیقات هیئت ملی ایمنی ترابری آمریکا در مورد این حادثه نشان داد که افزون بر جدا شدن پیشرانه، روش های نادرست تعمیر و نگهداری نیز در بروز این فاجعه موثر بوده اند.

پرواز ۱۲۳ شرکت ژاپن ایرلاینز (۱۹۸۵)

یکی دیگر از بدترین سوانح هوایی تک هواپیما تا به امروز پرواز ۱۲۳ شرکت ژاپن ایرلاینز است. این پرواز از فرودگاه بین المللی هانه‌دا توکیو به مقصد اوزاکا از زمین برخاست، اما پیش از رسیدن به مقصد در منطقه ای کوهستانی نزدیک به کوه تاکاماگاهارا سقوط کرد.

دوازده دقیقه پس از برخاستن، هواپیما دچار افت فشار ناگهانی شد که به از دست رفتن کنترل سکان و همچنین سامانه هیدرولیک هواپیما منجر شد. این ترکیب مرگبار خلبانان را در کنترل هواپیما دچار مشکل جدی کرد.

اما این به معنای آن نبود که خدمه پرواز تا لحظه آخر از تلاش دست بردارند. آنها در تلاشی قهرمانانه به مدت یک ساعت و نیم دیگر هواپیما را هدایت کردند، اما در نهایت سقوط غم انگیز هواپیما به مرگ ۵۲۰ مسافر منجر شد. فقط ۴ مسافر از این سقوط جان سالم به در بردند.

پرواز ۲۳۲ شرکت یونایتد (۱۹۸۹)

در نوزدهم ژوییه سال ۱۹۸۹، پرواز ۲۳۲ شرکت یونایتد فرودگاه دنور را به مقصد شیکاگو ترک کرد، اما بروز نقص در پیشرانه دم هواپیما به فاجعه منجر شد. در کنار بروز مشکل در پیشرانه، خطوط مایع هیدرولیک هواپیما نیز از مدار خارج شدند.

ترکیب این عوامل کنترل هواپیما را برای خلبانان تقریبا غیرممکن کرد. با این وجود، خلبانان در تلاشی قهرمانانه قصد داشتند تا مسافران را به هر ترتیب ممکن نجات داده و در نزدیک‌ترین فرودگان فرود بیایند.

تلاش های خدمه پرواز در نهایت به نجات جان ۱۸۵ مسافر از ۲۹۶ مسافر حاضر در هواپیما منجر شد. تحقیقات نقص در پیشرانه هواپیمای دی‌سی-۱۰ و سامانه های ایمنی را نشان داد. اداره هوانوردی فدرال دستور اصلاحات در سامانه های هیدرولیک این مدل هواپیما را صادر کرد و تمام هواپیماهای آینده را ملزم به استفاده از سامانه های ایمنی اضافی کرد.

پرواز ۱۴۰ شرکت چاینا ایرلاینز (۱۹۹۴)

مشکل برای پرواز ۱۴۰ شرکت چاینا ایرلاینز درست پیش از پرواز از فرودگاه بین المللی چیانگ کای-شک در تایوان به مقصد ناگویا در ژاپن آغاز شد، زیرا کمک خلبان پرواز به طور تصادفی دکمه Take off/Go-around را فعال کرد.

این کار وضعیت پدال گاز را تغییر داده و موجب مشکلاتی برای ایرباس ای۳۰۰بی۴-۶۲۲آر شد. خلبانان تلاش کردند تا این مشکل را برطرف کنند، اما خلبان خودکار مانع شده و شرایط به سرعت بدتر شد.

هواپیما در وضعیت واماندگی قرار گرفته و افت چشمگیر سرعت خود را تجربه کرد تا در نهایت سقوط کرد. از ۲۷۱ مسافر این هواپیما ۲۶۴ نفر جان خود را از دست دادند.

برخورد چارخی دادری (۱۹۹۶)

بیش از ۱۵ سال پس از حادثه پرواز ۸۵۵ ایر ایندیا، یک برخورد هوایی دیگر بین هواپیماها به بدترین فاجعه در تاریخ هوانوردی هند منجر شد. همچنین، این فاجعه به عنوان بدترین برخورد در میانه آسمان در تاریخ هوانوردی شناخته می شود که به مرگ ۳۴۹ مسافر در دو هواپیما منجر شد.

پرواز ۱۹۰۷ شرکت قزاقستان ایرلاینز و پرواز ۷۶۳ سعودی عربیا ایرلاینز دو هواپیمایی بودند که با هم در چارخی دادری در شمال هند برخورد کردند. پرواز ۷۶۳ دهلی را به مقصد ظهران ترک کرده بود، در شرایطی که پرواز ۱۹۰۷ چیمکند را به مقصد فرودگاه ایندیرا ترک کرده بود، اما کاهش ارتفاع بیش از حد سریع هواپیمای قزاقستانی فاجعه بار بود.

دم پرواز قزاقستان با بال پرواز سعودی برخورد کرد که موجب چرخش سریع هواپیمای سعودی شد. در این حادثه ۳۱۲ سرنشین هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ عربستان و ۳۷ سرنشین هواپیمای ایلیوشین ایل-۷۶ قزاقستان جان خود را از دست دادند.

پرواز ۴۵۹۰ شرکت ایر فرانس

پرواز هواپیمای کنکورد به واسطه این حادثه مرگبار در فرانسه برای همیشه متوقف شد. جت های مسافری کنکورد توانایی پرواز با سرعت فراصوت را داشتند و در برهه ای به عنوان آینده هواپیماهای مسافربری در نظر گرفته می شدند. اما مشکلات گوناگون آنها را از عرش به فرش آورد.

پرواز ۴۵۹۰ شرکت ایر فرانس در ۲۵ ژوییه سال ۲۰۰۰ از فرودگاه شارل دوگل پاریس به سمت فرودگاه جی‌اف‌کی در نیویورک از زمین برخاست. هنگام برخاستن عبور از روی مواد باقیمانده روی باند موجب ترکیدن یکی از تایرهای هواپیما شد و برخورد آنها با بدنه هواپیما موجب آتش گرفتن آن و سقوطی مرگبار شد. در این سانحه ۱۱۳ سرنشین هواپیما جان خود را از دست دادند.

مواد باقیمانده روی باند حتی برای هواپیمای کنکورد نبوده و به یک هواپیمای شرکت کانتیننتال ایرلاینز تعلق داشت. اما این حادثه کافی بود تا در ترکیب با عوامل دیگر به زمینگیر شدن همیشگی هواپیمای کنکورد منجر شود.

پرواز ۵۸۷ شرکت امریکن ایرلاینز (۲۰۰۱)

فقط چند ماه پس از حادثه یازدهم سپتامبر که به فرو ریختن برج های تجارت جهانی در نیویورک منجر شد، این شهر یک بار دیگر میزبان یک تراژدی هواپیمایی دیگر بود.

پس از پرواز ۱۹۱ امریکن ایرلاینز، این دومین بدترین حادثه هوانوردی در تاریخ آمریکا محسوب می شود که به مرگ ۲۶۰ مسافر پرواز ۵۸۷ و همچنین پنج نفر روی زمین منجر شد. تحقیقات نشان داد که اشتباه خلبان در بروز این فاجعه که در منطقه کویینز رخ داد نقش داشته است.

پرواز ۳۷۰ شرکت مالزیا ایرلاینز (۲۰۱۴)

یکی از بدنام‌ترین سوانح هواپیمایی و ناپدید شدن هواپیما در سال های اخیر به پرواز ۳۷۰ شرکت مالزیا ایرلاینز تعلق دارد که در هشتم مارس ۲۰۱۴ کوالالامپور را به مقصد پکن ترک کرد، اما نه تنها هرگز به مقصد خود نرسید، بلکه تا به امروز نیز محل سقوط آن کشف نشده است. برج مراقبت بدون هیچ هشداری درباره بروز مشکل ارتباط خود با این پرواز را از دست داد.

جستجوهای گسترده در جنوب اقیانوس هند نیز برای کشف لاشه این هواپیما بی نتیجه ماند. کشف یک فلپرون در جزیره ری‌یونیون، ۳۷۰۰ کیلومتر دورتر از مکان های اصلی جستجو در سال ۲۰۱۵ نزدیک‌ترین تکه از مدارکی است که درباره این پرواز به دست آمده است.

بهترین گمانه زنی درباره سرنوشت پرواز ۳۷۰ مالزیا ایرلاینز این است که احتمالا هواپیما به دلیلی نامشخص که ممکن است هیچگاه نیز مشخص نشود، پیش از اتمام سوخت تغییر مسیر داده است. فرض بر این است که دویست و سی و نه سرنشین این هواپیما همگی جان خود را در این تراژدی از دست داده اند.

و متاسفانه حوادث هوایی همچنان ادامه دارند…

 منبع: عصرایران