بنیاد نرم‌افزارهای متن‌باز ایران تاسیس شد
حدود شش سال قبل بر اساس تصویب‌نامه هیات دولت، بنا شد سازمان‌های دولتی به سمت و سوی نرم‌افزارهای بومی بروند و و خودشان را از سیستم‌های خارجی بی‌نیاز کنند، تاسیس بنیاد نرم‌افزارهای متن‌باز در سازمان فناوری اطلاعات ایران نیز در همین راستا صورت گرفته است.
مجله آنلاین موبنا – متن‌باز یا منبع‌باز (open source) ساختاری دارد که به واسطه آن، عموم می‌توانند مطالب آن را تغییر دهند، به اشتراک بگذارند، ویرایش و بازبینی کنند و توسعه‌اش بدهند. با دسترسی برنامه‌نویسان به کد منبع نرم‌افزار، می‌توان اشکالات را رفع و ویژگی‌های جدید به آن اضافه کرد تا عملکرد بهتری داشته باشد. این‌ها فقط گوشه‌ای از ویژگی‌های نرم‌افزارهای متن‌باز هستند.
«محمدجعفر نعناکار» از تاسیس «نرم‌افزارهای متن‌باز» به همت سازمان فناوری اطلاعات ایران خبر داد و گفت: مجوز راه‌اندازی این بنیاد را وزارت کشور صادر کرد. بنیادی که وابستگی به دولت ندارد، بودجه‌ای از آن نمی‌گیرد و مانند یک سازمان مردم‌نهاد اداره می‌شود. با تمام این‌ها سازمان فناوری اطلاعات برای کمک به توسعه متن‌بازها و نرم‌افزارهای آزاد، شرایط را برای ایجاد دبیرخانه این بنیاد، در سازمان فراهم کرده است.
وی در ادامه گفت: سال۹۱هیات دولت تصویب‌نامه‌ای داشته که در آن ذکر شده، سازمان‌های دولتی به سمت و سویی حرکت کنند که در ایجاد نرم‌افزارهای بومی آن‌قدر به خودکفایی برسند که در نهایت وابستگی‌شان به سیستم‌های بسته خارجی، قطع و از آن‌ها منفک شوند.
مدیرکل دفتر حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران افزود: دو سال قبل شورای عالی اطلاع‌رسانی و همین‌طور شورای عالی انفورماتیک منحل شدند و وظایف آن‌ها به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات منتقل شد. قبل از انحلال این دو مجموعه چند کار مهم انجام شد که از جمله آن‌ها می‌توان به ایجاد نرم‌افزار ویراستیار اشاره کرد.
وی افزود: این نرم‌افزار در واقع یک افزونه اپن سورس (Open Source – متن باز) بود که به آفیس (Microsoft Office) وصل می‌شد. بعد از آن فوت‌های IR تحت استانداردهای شرکت ADOBE که در ایران با شماره استاندارد ۹۱۴۷ شناخته می‌شود، منتشر شد.
این فونت‌ها برای این‌که جایگزین فونت‌های سری B شوند، منتشر شدند. روی این ۳۹ فونت، اصلاحاتی انجام دادند که آن‌ها را کاربردی‌تر کرده بود و تقریبا تمام نشانگان فارسی را داشتند. علاوه بر این‌ها قبل از انحلال آن مجموعه‌ها، کیبورد فارسی به شماره استاندارد ۶۲۱۹ نیز ارائه شد که در موبایل‌ها و کامپیوتر قابلیت نصب دارد، با عربی متفاوت است و چینش کلمات خاص خود را دارد.
نعناکار در ادامه گفت: سازمان فناوری از سال ۹۳، مطالعات خود را در جهت تشکیل بنیاد متن‌باز و نرم‌افزار آزاد، آغاز کرد. چنین بنیادهایی در خارج از کشور هم وجود دارند، مانند بنیاد Floss که از نرم‌افزارهای آزاد و متن‌بازها حمایت می‌کنند.
وی در ادامه به تشریح اهداف مهم این بنیاد پرداخت: سه هدف و کارکرد مهم در دستور کار این بنیاد است؛ ابتدا حمایت مالی و معنوی از تشکل‌هایی که در زمینه اپن سورس Open Source) – متن‌باز) فعالیت می‌کنند. اگر این تشکل‌ها نیاز به حمایت داشته باشند، سازمان فناوری را برایشان انجام می‌دهد تا بتوانند کارشان را جلو ببرند.
هدف بعدی تشکیل بنیاد این است که کشور را از لحاظ نرم‌افزارهای آزاد و متن باز مستقل کرده و وابستگی به نرم‌افزارهای بسته (Closed Data) را کم کند. با این کار اگر زمانی بخواهیم به سازمان جهانی تجارت ملحق شویم دیگر مشکلی بابت ویندوز و آفیس نخواهیم داشت. حداقل کامپیوترها و کلاینت‌های دولت بتواند طبق همان مصوبه هیات وزیران، از اپن سورس‌ها استفاده کنند.
او در خصوص هدف سوم گفت: فرهنگ‌سازی، آموزش، ترویج، به‌کارگیری، تولید و صادرات نرم‌افزارهای متن‌باز نیز سومین هدفی است که تاسیس بنیاد متن‌باز آن را دنبال می‌کند.
یکی از مشکلاتی که مملکت ما با آن درگیر است، توسعه و صادارت نرم‌افزار متن‌باز است. این‌ها باید استانداردها و رویه‌های را طی کنند تا شرایط صادرات برای آن‌ها مهیا شود. از طرفی برای ارز آوری، نقل و انتقال پول نیز نیاز به ساز و کارهای حقوقی دارند که این بنیاد تازه تاسیس در تسهیل آن‌ها دارد.
وی در ادامه از قوانینی که باید در این حوزه اتخاد شود، گفت: از آن‌جایی که خاستگاه انتشار نرم‌افزارهای آزاد و متن‌باز، در جهان غرب است و سیستم حقوقی حاکم بر آن‌ها، سیستم عرف محور یا کامن‌لا (Common law) است، در حالی که ما در کشورمان از سیستم‌های حقوقی مبتنی بر قانون استفاده می‌کنیم.
در این زمینه باید کمک کرد تا تفسیر قانونی درستی شکل بگیرد تا افراد به مشکل برنخورند. ما اکنون قوانین مربوط به حمایت از پدیدآوردندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای و حمایت از مولفان و مصنفان، ثبت اختراعات تجاری داریم. در واقع بنیاد با تفسیر جدید این قوانین، سعی دارد کاری کند تا وقتی یک نرم‌افزار متن‌باز منتشر می‌شود با قوانین داخلی هم‌خوانی و همین‌طور قاعده‌های بین المللی هم‌راستا باشد.
وی خاطرنشان کرد: در دنیای حاضر تنها نرم‌افزارهای متن‌باز وجود ندارد، این جنبش به دنیای سخت‌افزارها نیز وارد شده است. معروف‌ترین آن برد الکترونیکی آردوینو (Arduino) است که اپن سورس است. همین مسئله لزوم تعیین قوانین مشخص را بیش از پیش مشخص می‌کند.
او در پایان گفت: مراجعه به این بنیاد کاملا اختیاری است و هیچ اجبار قانونی پشت آن نیست. این بنیاد قرار نیست برای جایی مجوزی صادر کند تا این مسئله اهرم فشاری برای عضویت باشد. تشکل‌هایی که مدت‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کنند می‌توانند با حضورشان در بنیاد هم‌افزایی ایجاد کنند.
منبع: ایرنا
