شهر دانش بنیاد از کاربرد IT و سیستم‌های اطلاعاتی نوین حاصل می‌شود

دو گام اساسی برای الکترونیکی شدن تهران
به گزارش خبرنگار فن‌آور‌ی اطلاعات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) دکتر غلامعلی منتظر – عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور – با بیان این مطلب و با اشاره به اهمیت شهر الکترونیکی تاکید کرد که اهمیت شهر الکترونیکی از این جهت حایز اهمیت است که همه چیز در درون شهر شکل می‌گیرد. بنابراین اگر بدانیم شکل و شمایل شهر چه تغییری می‌کند این تا حدودی به تصویر دقیق‌تر آن کمک می‌کند؛ پس باید بدانیم برای الکترونیکی شدن شهر تهران چه چیزهایی را باید در نظر بگیریم.
او با اشاره به جامعه اطلاعاتی خاطر نشان کرد: کمیسیون اروپا، جامعه اطلاعاتی را این گونه تعریف کرده است که جامعه‌ای است که در آن فن‌آوری‌های ارزان اطلاعات، ذخیره‌سازی داده و انتقال آن‌ها عمومیت داشته و با نوآوری سازمانی، تجاری و اجتماعی و حقوقی همراه باشد. این جامعه اطلاعاتی ممکن است یک سازمان، یک شهر یا یک دانشگاه باشد. در شهر هم به دنبال این موضوع هستیم تا شهروندان راحت‌تر زندگی کنند.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با بیان اینکه شهر می‌تواند یک نمونه مناسبی باشد تا هم سطوح پایین‌تر و هم سطوح بالاتر از شهر را به صورت الکترونیکی در آوریم، گفت: ویژگی‌هایی که برای یک جامعه اطلاعاتی به عنوان مثال یک شهر الکترونیکی شمرده می‌شود، این است که مفاهیم سنتی که ما از آموزش، اقتصاد، کسب و کار و تجارت داریم همه متحول می‌شود.
وی ادامه داد: نوع نگاه ما به آموزش کاملا متفاوت می‌شود. در حال حاضر فرد صبح به مرکز آموزشی می‌رود و زیر نظر یک معلم آموزش می‌بیند؛ در شهر الکترونیکی این شکل از آموزش متحول می‌شود و فرد می‌تواند بدون آن که از منزل خارج شود تحصیل کند. در کسب و کار هم وضعیت به همین منوال است و شکل جدیدی از آن که پسوند الکترونیکی دارد به وجود می‌آید.
منتظر عنوان کرد: در جامعه اطلاعاتی ارزش‌های اطلاعاتی جایگزین ارزش‌های مادی می‌شود. در حال حاضر ارزش اصلی کارها به تبادل مواد و کالا مرتبط است. اما در این جامعه هسته اصلی انتقال اطلاعات است و اطلاعات به سرعت تولید و به عنوان کالا در اختیار قرار می‌گیرد. چیزی نیست که قبلا وجود نداشته اما ارزش مادی و کالایی آن جدید است.
عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه با اشاره به این که در گذشته اطلاعات را به‌عنوان یک کالا در نظر نمی‌گرفتیم، در این باره گفت: در دوره قبل از عصر اطلاعات یعنی حدود ۲۵ سال قبل آن چه که مطرح بود این که باید فرد کالایی را تولید کند و بعد آن را به تولید انبوه برساند تا سود مضاعف داشته باشد.
او ادامه داد: در عصر جدید به جای تولید انبوه به سمت نوآوری انبوه می‌رویم. به عنوان مثال ارزش افزوده مایکروسافت این نیست که نرم‌افزار تولید کند و بعد این نرم‌افزار در تعداد زیاد و برای مدت زمان زیاد استفاده شود. بلکه بر اساس این است که یک نرم‌افزار را تولید و آن را به صورت داخلی برای مصرف کننده سفارشی کند.
به گفته معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور ارزش‌افزایی برای مایکروسافت در انجام این کار است. یعنی ارزش‌آفرینی در نوآوری است، نقش زمان و مکان فیزیکی در این روش کم رنگ‌تر و حضور مجازی پر رنگ‌تر می‌شود.
او خاطر نشان کرد: در جامعه اطلاعاتی دیگر لازم نیست کارمند از ۸ تا ۱۴ در یک مکان کار کند. شکل امروزی کار و مفهوم آن در جامعه جدید کاملا دگرگون می‌شود و شغل هم به حسب آن متحول خواهد شد. مثلا معلم بدون خروج از منزل یا کاسب در یک محیط مجازی کار خود را انجام می‌دهد. این تغییر شکل کار و شغل آینده کاملا متفاوتی را رقم می زند. سازمان بین المللی کار برروی مشاغل جدید کار می‌کند. حدود ۲۵۰ رده شغلی را تعریف کرده است که در آن ۲۰۰ شغل اصلا وجود ندارد و به تدریج به وجود خواهد آمد.
استاد دانشگاه تربیت مدرس با توجه به تعریفی که از شهر الکترونیکی ارائه کرد، افزود: اولین باری که واژه‌ی شهر الکترونیکی e-city در مجامع مختلف مطرح شد، سال ۱۹۹۴ در یک کنفرانسی در آمستردام بود که شهری داشته باشیم که تمام کارها از طریق شبکه باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: بر اساس این ایده یک تعریف دقیق‌تری برای شهر الکترونیکی مطرح شد به این ترتیب که شهر الکترونیکی شهری است که امکان دسترسی الکترونیکی به همه خدمات ادارات، سازمان‌ها و اماکن درون شهری و دستیابی به اطلاعات مختلف مورد نیاز به صورت شبانه‌روزی و به صورت با ثبات، قابل اطمینان و امن و محرمانه را فراهم می‌کند. معنای ساده آن این است که شما بتوانید در درون منزل خود همه کارهایتان را انجام دهید.
وی با بیان اینکه آن چیزی که شهر را به سمت شهر الکترونیکی می‌برد در یک نگاه نظامند شهرداری است گفت: مدیر اصلی شهر باید شهرداری باشد. در این صورت شهروندان خدمات مورد نیاز خود را به بهترین شکل و کوتاهترین زمان دریافت خواهند کرد و به تبع آن هم شهرداری کنترل و نظارت بیش‌تری بر حوزه کاری خود خواهند داشت.
منتظر در ادامه به بررسی پنج شهر الکترونیک جهان شامل تورنتو در کانادا، لندن در انگلیس، هنگ کنگ در هنگ کنگ، سئول در کره جنوبی و کوآلالمپور در مالزی پرداخت.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در ادامه خاطر نشان کرد: لندن یکی از شهرهای الکترونیک جهان و ششمین شهر اقتصادی بزرگ جهان و دومین شهر اقتصادی در اتحادیه اروپا است. میزان تولید ناخالص این شهر در سال ۲۰۰۶ حدود ۴۵۰ میلیارد دلار بوده است.
وی افزود: چشم انداز شهرداری دیجیتالی شهر لندن، یافتن راه حل‌های خلاق و استفاده از فن‌آوری‌های جدید برای حمایت‌های اقتصادی و حذف شکاف دیجیتالی در شهر است. مولفه‌هایی که برای این چشم‌انداز در نظر گرفته است تاکید روی شهروند، تاکید روی کسب و کار، تاکید روی شرکای اقتصادی و فرهنگی، تاکید روی فن‌آوری و تاکید روی خلاقیت است. تقریبا در تمامی این شهرهای الکترونیکی این مولفه ها یکسان است.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در خصوص چشم‌انداز مشترک شهرهای الکترونیکی گفت: استفاده از فن‌آوری‌های نوین، حمایت از کسب و کار، ارتقای بخش فن‌آوری اطلاعات و جذب آن در محیط شهری، گسترش آموزش، پژوهش و توسعه واحدهای تحقیق و توسعه شهری، توسعه اقتصاد دانش بنیاد، توسعه کسب و کار الکترونیکی، دولت الکترونیکی و زیرساخت‌های شبکه هدف مشترک تمام این شهرها است.
غلامعلی منتظر در ادامه خاطر نشان کرد: برای الکترونیکی شدن شهر تهران ما باید دو گام اساسی را برداریم یکی الگوبرداری از شهرهای آسیایی مانند هنگ کنگ و کوالالامپور با این اهداف که توجه به شهروندان، شهروند مداری در رأس برنامه‌های شهرداری قرار بگیرد، ارایه خدمات الکترونیکی به شهروندان و توسعه زیرساخت‌ها و شبکه‌های ارتباطی و بعد الگوبرداری از شهرهایی مثل لندن برای توسعه تجارت‌ها و کسب و کارهای الکترونیکی و افزایش رشد اقتصادی است.
وی افزود: این هدف باید گام به گام صورت بگیرد؛ در یک برنامه میان مدت مدیریت شهری را به یک مدیریت واحد تبدیل کنیم که برنامه‌ریزی آن شهروند مدارانه باشد و بر اساس آن خدمات خود را به صورت الکترونیکی ارایه کنیم.
او با توجه به این چشم‌انداز عنوان کرد: شهرداری دیجیتالی شهر تهران را می‌توان به این صورت تعریف کرد، ایجاد زندگی سالم و با نشاط با کاربرد فن‌آوری اطلاعات برای شهروندان از طریق فهم صحیح نیازهای شهروندان جامعه و فراهم‌سازی خدمات الکترونیکی، افزایش کیفیت زندگی به واسطه فراهم کردن خدمات مناسب شهری برای زندگی سالم توام با رفاه و معنویت برای شهروندان.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با بیان این که هدف از نوآوری در مدیریت شهری برای بهبود مستمر کیفیت زندگی و ارتقاء فرهنگی شهر است، گفت: شهر دانش بنیاد از کاربرد فن‌آوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی نوین حاصل می‌شود.
وی افزایش کیفیت زندگی توام با اخلاق‌مداری یعنی ارتقای سطح بهداشت جسمی و روانی، افزایش آرامش و رفاه اجتماعی توام با ارتقای سطح دانش، بینش و فرهنگ شهروندان با استفاده از فن‌آوری اطلاعات، ارتقای نقش و جایگاه تهران در سطح منطقه، توجه به گردشگری به ویژه به گردشگری منطقه‌ای، ارتباطات علمی و فرهنگی میان تهران و کشورهای اسلامی و‌ آسیایی و ایجاد همکاری‌های متقابل از دیگر اهداف دیجیتالی شهر تهران برشمرد.
این محقق تاکید کرد: چشم‌انداز تهران در افق ۱۴۰۴ به این صورت است که تهران در سال ۱۴۰۴ به عنوان شهر برتر منطقه در نوآوری، دانش بنیادی، پاکیزگی، اخلاق و فرهنگ، کیفیت بالای زندگی و ارایه خدمات پایای الکترونیکی شناخته می‌شود.
وی افزود: مولفه‌های این چشم‌انداز هم شامل شهروندمداری، پاکیزگی و زیبایی، خلاقیت و نوآوری، دانش بنیادی، کیفیت زندگی، اخلاق و فرهنگ است. اهداف آن توسعه اطلاعاتی شهر تهران در جهت حکمرانی مطلوب، تامین زیرساخت‌های ارتباطاتی مناسب و امن، ایجاد ساختارهای کارآمد شهری، افزایش کیفیت زندگی شهروندان توام با اخلاق‌مداری، ارتقای نقش و جایگاه تهران در سطح ملی و منطقه‌ای است.
به گفته وی راهبردهای آن توسعه برنامه‌های دولت الکترونیکی، ارتقای اقتصاد دانش بنیاد، ایجاد بستر مناسب برای مدیریت بهتر شهر تهران، فرهنگ‌سازی، آموزش و ترغیب مردم به استفاده از خدمات الکترونیکی و توسعه شهرهای مجازی است و راهکارهای آن افزایش تعاملات اقتصادی تحت وب، اصلاح معماری سازمانی مبتنی بر سازمان هوشمند، استفاده از فن‌آوری اطلاعات در کنترل مناسب ترافیک شهر، فراهم‌سازی زیرساخت‌های ارتباطی، فراهم‌سازی تشکیلات سازمانی شفاف و پاسخگو در مقابل شهروندان است.
او تصریح کرد: همان طور که مشخص است این امور از عهده شهرداری به تنهایی بر نمی‌آید و نیاز به یک اراده ملی دارد. پروژه‌های کلیدی که برای تهران می‌توان در نظر گرفت شامل هدایت شهر به سمت صنایع بنیاد، توسعه آموزش و پژوهش های نو، بازمهندسی فرایندها و شفافیت اداری در مدیریت شهری، توسعه و اصلاح زیرساخت‌ها برای دسترسی به شبکه امن، افزایش دورکاری و توسعه خدمات الکترونیکی متعامل است.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در پایان این سخنرانی که توسط این مرکز برگزار شده بود، گفت: برای تحقق تهران ۱۴۰۴ دو مرحله را باید تحقق بدهیم؛ یکی این که تا سال ۱۳۹۳ زیرساخت‌های اصلی مهیا شود، یکی هم در فاصله ۱۳۹۳ تا سال ۱۴۰۴ باید انتظارات خود را از شهرمان تعریف کنیم و یک برنامه آینده نگرانه داشته باشیم.