نگاهی به وضعیت تولید تلفن همراه در ایران

در سال های اولیه همزمان با واگذاری سیمکارت ، بالاجبار گوشی مربوطه نیز ( که البته تنوع بسیارکمی داشت ) به مشترک تحویل داده می شد . وجود تنها یک اپراتور دولتی در بازار تلفن همراه ، خدمات بسیار محدود در زمینه استفاده از تلفن همراه باعث شده بود که توجه چندانی به نوع گوشی مورد استفاده نشود . به تدریج با افزایش اپراتور به دو شرکت و باز شدن جاپای بخش خصوصی ( آن هم از نوع نسبتا خارجی آن ) در این بازار تعداد کاربران به نحو بسیار گسترده ای افزایش یافت بازار ارتباطات موبایلی ایران روند رو به توسعه ای داشته است.
نیاز داخل
اگر نیاز کشور به گوشی تلفن همراه در هرسال را برابر با میزان سیم کارت واگذار شده به اضافه درصدی از تعداد گوشی های موجود که به عنوان جایگزین و به روز رسانی مورد نیاز است در نظر بگبریم میزان مورد نیاز گوشی تلفن همراه به شرح زیر در سالهای مختلف برآورد می شود:
سال ۱۳۸۴ تعداد ۶/۳ میلیون دستگاه
سال ۱۳۸۵ تعداد ۱۰ میلیون دستگاه
سال ۱۳۸۶ تعداد ۵/۱۳ میلیون دستگاه
سال ۱۳۸۷ تعداد ۱۵ میلیون دستگاه

روش های تامین

گوشی تلفن همراه ممکن است از طریق تولید داخل ، واردات اعم از تجاری ، همراه مسافر و … و قاچاق تامین شود .در زیر به بخش های مختلف تامین کالا در سالهای اخیر اشاره می کنیم .

تولید داخلی

داستان تولید گوشی تلفن همراه ( بعد از شکست تولید گوشی ایرانی توسط شرکت صاایران ) درست از زمانی آغاز شد که وزیر سابق ارتباطات پتانسیل کاربران تلفن همراه در کشور را ۴۵ میلیون نفر اعلام کرد و به دنبال آن نیز وزیر سابق صنایع و معادن به فکر تولید گوشی در کشور و صادرات آن به کشورهای منطقه افتاد بر همین اساس و به بهانه تولید و حمایت از تولید کنندگان، حقوق ورودی واردات در اواخر اردیبهشت سال ۱۳۸۵ به یکباره از ۴ درصد به ۶۰ درصد افزایش یافت . هدف از افزایش حقوق ورودی به گفته مسوولان وزارت صنایع و معادن تولید گوشی و تجهیزات وابسته در کشور بود تا جایی که این تولید بتواند در سال اول نیاز دو میلیون کاربر ایرانی را تامین و به دنبال آن در سال های بعد با تولید شش میلیون گوشی در سال، صادرات غیر نفتی کشور را افزایش دهد .
اهدافی که تا به امروز به رغم اعلام دستیابی شرکت های تولید کننده داخلی به ظرفیت تولید شش میلیون گوشی در سال هنوز محقق نشده و به باور بسیاری از کارشناسان و حتی خود تولیدکنندگان نیز با سیاست های فعلی غیر ممکن است . گوشی تلفن همراه کالایی خاص با بازاری پیچیده و با ویژگی های مختص خود می باشد و بدیهی است صرفا با تکیه بر اینکه کالایی را ( با هر نوع امکانات و مرغوبیت و درجه مقبولیت ) در داخل کشور عرضه کنیم نتوانیم آن را به فروش برسانیم .
به دنبال تبلیغات زیاد و تشکیل کنسرسیوم برای تولید گوشی تلفن همراه و ارائه اخبار متعدد در خصوص مذاکره ، تفاهم و … با شرکت های معتبر تولیدکننده خارجی در حال حاضر تعداد انگشت شماری ( کمتر از انگشتان یک دست ) شرکت به آنچه تولید داخلی گوشی تلفن همراه می نامند مشغولند .
شرکت مادیران با توجه به ارتباط خود با شرکت LG اولین شرکتی بود که تولید ( مونتاژ ) گوشی با برند LG را شروع و با تبلیغات فراوان و به لطف بهره گیری از خدمات پس از فروش گسترده خود در سراسر کشور در این زمینه پیش قدم شد .البته دوران فعالیت این شرکت در زمینه تولید گوشی تلفن همراه به دلایل مختلف به پایان رسید .
شرکت نیمه هادی عماد ، صنایع مخابراتی شرکت تعاونی پیشرو فارس از دیگر شرکت هایی هستند که با برندهای ناشناخته و یا برند خود در حال ساخت گوشی در داخل کشور هستند.
ظرفیت اسمی تولید این شرکت ها ( نه ظرفیت واقعی تولید ) حدود ۶ میلیون گوشی در سال است .البته در حال حاضر تقریبا هیچ نشانی از عرضه و فروش گوشی تولید داخل در سطح بازار مشاهده نمی شود و به نظر می رسد به فرض تولید ، گوشی های تولید شده در انبار کارخانجات نگهداری می شود .
میزان اشتغال پیش بینی شده برای تولید ۶ میلیون گوشی در سال ( به فرض تحقق ) کمتر از ۵۰۰ نفر و میزان ارزش افزوده کمتر از ۳ درصد می باشد .
در مقایسه با تولیدکنندگان خارجی می توان شرکت نوکیا را مثال زد ، شرکت نوکیا یکی از معروفترین شرکت های گوشی تلفن همراه در جهان است . این شرکت در سال ۲۰۰۶ کمتر از ۳۷۰۰ نیروی انسانی در بخش گوشی تلفن همراه در سراسر جهان داشته است که فقط در نیمه اول سال ۲۰۰۶ بالغ بر ۱۵۳ میلیون گوشی تولید و توزیع نموده است .

واردات
واردات گوشی تلفن همراه در ایران در سالهای اخیر توسط نمایندگی های شرکت های تولیدکننده صورت می گیرد . آمار واردات در سالهای گذشته به شرح جدول زیر بوده است :
سال ۱۳۸۴ تعداد ۳۵/۳ میلیون دستگاه با ارزش ۲۹۲ میلیون دلار
سال ۱۳۸۵ تعداد ۵۵/۱ میلیون دستگاه با ازرش ۱۳۲ میلیون دلار
سال ۱۳۸۶ تعداد ۳۰۰ هزار دستگاه با ارزش ۲۲ میلیون دلار
نیمه اول سال ۱۳۸۷ ۵۰۰ هزار دستگاه با ارزش ۴۱ میلیون دلار
نگاهی اجمالی به عملکرد شرکت‌های تولیدکننده خارجی و نمایندگان رسمی آنها بخشی از وضعیت بازار را نشان می‌دهد.
۲۰/۱۵