از سیاسی‌کاری‌ دولتی‌ها تا رانت شرکت‌های داخلی

ایلنا: آخرین خبر در مورد اپراتور سوم‌تلفن همراه مبنی بر احتمال اعطای مجوز به شرکت تامین تله‌کام منتشر می‌شود. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که حذف اتصالات در ابتدا جهت حضور به‌ تنهایی شرکت تامین تله‌کام وابسته به تامین اجتماعی بوده است.
به گزارش ایلنا، اپراتور سوم تلفن‌همراه از بدو آغاز برنامه‌ریزهای مرتبط تاکنون پرخبرترین و پرحاشیه‌ترین موضوع حوزه ارتباطات کشور دراین دوسال اخیر بوده است.
اخبار مربوط به اپراتورسوم در این روزها برای خبرنگاران و کسانی که اخبار آن ‌را دنبال می‌کنند به یک سریال دنباله‌دار تلویزیونی تبدیل شده که هر دفعه هم قهرمان‌های داستان عوض می‌شوند.
اگر بخواهیم نگاه اجمالی به این اخبار داشته باشیم، وقایع‌نگاری این اپراتور تقریباً از دو سال پیش آغاز می‌شود.
بعد از اعلام وزیر ارتباطات جهت شروع به کار فراخوان مزایده اپراتورسوم اولین و مهمترین خبر اعلام سرمایه‌گذاری ۳ میلیارد یورویی مگافون در ایران برای این منظور بود، خبر بعدی هم مربوط به انصراف نا‌ بهنگام مگافون بی‌هیچ دلیلی و در پی آن بی‌خبری وزیر ارتباطات از این امربود.
خبرهای بعد از این اپراتور هم مربوط به کم و زیاد شدن تعداد داوطلبین شرکت دراین مزایده و همایش‌های بزرگ مجری این طرح در امارات و دبی بود، در نهایت مزایده بعد ازانصراف مگافون با ۵ کنسرسیوم اجرا شد.
به گفته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، قرار بر این بود که برنده نهایی مزایده اپراتورسوم در مهرماه سال ۸۷ اعلام شود که این امر با تاخیری چند ماهه انجام شد ولی در نهایت کنسرسیوم تامین اتصالات متشکل از شرکت تامین تله‌کام وابسته به شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی و اپراتور اماراتی اتصالات روز ۲۳ دی‌ماه سال ۸۷ به عنوان برنده مزایده اپراتور سوم تلفن‌همراه کشور انتخاب شد ولی در اولین صحبت وزیر ارتباطات در مورد اتصالات در۲۰ اردیبهشت‌ماه سال جاری، به جای تایید برنده شدن این شرکت ازحذف آن به علت انجام ندادن تعهدات مربوط به مزایده خبرداد.
درهمین گیرودار، برخی اخبار رسانه‌ها حاکی از این بود که رگولاتوری همزمان با اتصالات با کنسرسیوم زین ایران به عنوان برنده دوم در حال مذاکره بوده، این خبرهم توسط مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات صدف ذخیره وابسته به صندوق ذخیره فرهنگیان(طرف ایرانی کنسرسیوم زین ایران) و هم مدیر روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تایید می‌شود.
به کنسرسیوم زین ایران جهت ارائه مدارک و اعلام آمادگی خود دو بار فرصت داده شد (یکی تا پایان ۳۰ اردیبهشت و دیگری تا ۲۵ خرداد) که فرصت دوم هم تمدید شد ولی بازهم هیچ مدرکی ارائه نشد وجریان خود به خود کان لم یکن تلقی شد.
بعد از زین دوباره خبری مبنی بر مجوز گرفتن شرکت مگافون برای ارائه سیم‌کارت‌های اپراتور سوم تلفن همراه در رسانه‌ها منتشر شد که این خبر با تکذیب برخی از مسؤولین مواجه شد، این خبر در زمانی منتشر شد که مجلس شورای اسلامی برای ساماندهی به وضعیت اپراتور سوم تلفن‌همراه جلسه‌ای را با نمایندگان رگولاتوری و وزارت ارتباطات برگزار کرده بود و نتیجه این جلسه تجدید مزایده اپراتور سوم و حذف شرط لزوم شریک خارجی در این مزایده اعلام شده بود.
و اما آخرین خبر
در آخرین خبری که از اپراتور سوم در رسانه‌ها منتشر شده به نقل از رئیس کمیته مخابرات مجلس آمده است: دولت در نظر دارد با تأمین اجتماعی به عنوان شریک داخلی اتصالات بدون شریک خارجی قرارداد اپراتور سوم را منعقد کند، با توجه به اینکه برنده اول مزایده اپراتور سوم شرکت اماراتی اتصالات و تأمین اجتماعی به عنوان شریک داخلی این پروژه بوده و به دلیل اینکه این دو شرکت داخلی و خارجی بنا به دلایلی نتوانستند با یکدیگر کار کنند، به تأمین اجتماعی این اجازه داده می‌شود که بر اساس تعهدات اولیه خود پیمانکاری اپراتور سوم را بپذیرد.
پیش از این خسروی اعلام کرده بود که بهترین حالت با توجه به شرایط فعلی این است که شرکت‌های داخلی برای اپراتور سوم درنظر گرفته شوند ولی باید منتظر تصمیم دولت باشیم.
چرا اتصالات از ایران رفت؟
عدم موفقیت شرکت اتصالات در کسب سومین مجوز تلفن همراه ایران ضربه‌ای سنگین برای این اپراتور اماراتی بوده است. مطمئناً تشکلیل کنسرسیومی به ریاست شرکت اتصالات، با توجه به ارتباطات تجاری نزدیک دولت ایران و امارات و وجود جمعیت چشمگیر ایرانی در امارات، می‌توانست بهترین روش برای ورود این اپراتور به بازار ایران باشد.
اما فقط چند ماه پس از اعلام شرکت اتصالات به عنوان برنده مجوز، ناگهان تمام امیدهای این شرکت برای ورود به بازار ایران از میان رفت و وزیر ارتباطات اتصالات را به دلیل عدم اجرای تعهدات خود از این پروژه حذف می‌کند.
یکی از نکات قابل تامل در پرونده اپراتور سوم کش و قوس فراوان مابین شریک داخلی و خارجی کنسرسیوم اتصالات بود. به حدی که وزیر ارتباطات در جلسه‌ای خواهان برقراری صلح بین مدیر عامل اتصالات و تامین تله کام می‌شود ولی میانجی‌گری وزیر ارتباطات (سلیمانی) بین طرفین در یک جلسه خصوصی با شکست مواجه می‌شود، بسیاری از تحلیلگران عامل مهم کنار گذاشتن اتصالات را همین اختلافات عنوان می‌کنند.
اگرچه حدس زدن دلیل اصلی حذف اتصالات از مزایده اپراتور سوم ایران بسیار سخت است، این امر نیز غیرمحتمل به نظر می‌رسد که شرکتی با گستردگی و تجربه اتصالات، نسبت به پرداخت به موقع هزینه مجوز و عمل به تعهداتش غفلت کرده باشد. به عقیده تحلیلگران، یکی از دلایل عدم اعطای مجوز درخواست این کنسرسیوم مبنی بر اصلاح برخی از جنبه‌های توافق‌نامه بوده است که تجربه شرکت ترکسل را می‌توان دلیلی برای تأکید بر این عقیده دانست.
جالب است بدانید که اتصالات در پیشنهاد مالی خود درصد حق‌السهم دولت از درآمد را ۶/۲۳ درصد اعلام کرده بود که با توجه به پیش‌بینی درآمدی این کنسرسیوم، در طوت ۱۵ سال فعالیت درمجموع مبلغ ۱۶۳۷۰۵ میلیارد ریال به دولت پرداخت می‌‌کرد، همچنین برای تعیین برنده، ارزش روز این مبلغ (NPV) به اضافه معادل ریالی حق‌الامتیاز اولیه صدور پروانه (۳۰۰میلیون یورو) ملاک بود که این رقم در خصوص کنسرسیوم تامین اتصالات معادل ۵۳۱۲۵ میلیارد ریال می‌شد.
برخی دیگر از تحلیل‌گران نیز معتقدند که تصمیم حذف اتصالات از سوی رگولاتور و وزیر ارتباطات می‌تواند تاحدی ریشه در مسائل سیاسی داشته باشد و برخی اخبار در آن زمان دلیل اصلی کنارگذاشتن اتصالات را مصاحبه محمد حسن عمان” مدیرعامل اتصالات” با شبکه‌های ماهواره ای درخصوص تعلق جزایر سه گانه به کشور امارات متحده عربی ذکر کرده‌اند.
البته این عقیده غیرمحتمل به نظر می‌رسد، زیرا اگر مسائل سیاسی در این مورد دخیل بود، رگولاتور ایران از ابتدا یک اپراتور دیگر را به عنوان برنده مزایده اعلام می‌کرد. یکی دیگر از احتمالات این است که هر دو طرف قرارداد به صورت توافقی به این نتیجه رسیده‌اند که انعقاد این قرارداد برایشان سودآور نیست.
در همین راستا محمد خواجه‌پور، معاون پارلمانی وزارت ارتباطات در سخنانی کنارگذاشتن اتصالات از پروژه اپراتور سوم را از مقاصد سیاسی جدا می‌کند و اعلام می‌کند که این عمل با سیاست همراهی نداشته است.
به هر حال بعد از کش و قوس‌های فراوان چرخه اخبار اپراتور سوم چرخی زد و دوباره به شریک داخلی اتصالات، یعنی شرکت تامین تله‌کام رسید، شرکتی که دیگر می‌تواند با درنظر گرفتن حذف الزام شریک خارجی از سوی مجلس به تنهایی مجوز اعطای سیم‌کارت اپراتور سوم تلفن‌همراه ایران را در دست گیرد ولی این شبهه وجود دارد که چرا تامین تله‌کام که وابسته به تامین اجتماعی است باید برای این امر در نظر گرفته شود چرا که عملا بحث خصوصی بودن اپراتور سوم را زیر سوال می‌برد و همچنین که تامین تله‌کام تجربه وسیعی در این حوزه ندارد و نمی‌تواند به تنهایی چنین پروژه عظیمی را جلو ببرد.
و در آخر این که چرا بعد از معرفی چند شرکت بازهم دولت به برنده اولیه خود رجوع می‌کند آن هم بدون شرکت اتصالاتی که رئیس کمیته مخابرات مجلس هشتم شورای اسلامی در گفت‌وگویی در این‌باره اعلام می‌کند که دولت به دنبال حذف اتصالات بوده است.
نکته دیگری که در این موضوع حائز اهمیت است تعلل بیش از حد وزارت ارتباطات و رگولاتوری جهت معرفی برنده نهایی و اعلام وضعیت اپراتور سوم است، براساس اظهارات مسئولین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شخص وزیر، باید این اپراتور در ابتدای سال ۸۸ آغاز به کار می کرد. اما در اواخر مرداد ماه سال ۸۸ هنوز تکلیف ضمانت‌های این پروژه عظیم مشخص نیست.
اپراتور سوم می‌تواند با در اختیار گرفتن حدود یک پنجم بازار تلفن همراه کشور (۱۷ میلیون مشترک) رقابت را در کشور قوی‌تر کرده و طبیعتاً باعث کاهش قیمت سیم‌کارت و افزایش کیفیت خواهد شد.
مهمترین مزیت این اپراتور نیز ارایه خدمات نسل سوم تلفن‌همراه است که برای تجربه امکانات نسل سوم تلفن‌همراه، باید منتظر آغاز به کار این اپراتور در کشور باشیم.