کارشناس محیط زیست: در دهه هفتاد همایش «چگونه از شر دریاچه ارومیه خلاص شویم» در دانشگاه تبریز برگزار شد / ما به دست خودمان این بلا را سر دریاچه آوردیم

محمد درویش درباره خشک شدن دائمی دریاچه ارومیه به «انتخاب» گفت: دریاچه ارومیه ۵.۱ میلیون هکتار وسعت دارد یعنی ۵ برابر کشوری به اندازه لبنان! شیب زمین در آن منطقه به سمت دریاچه ارومیه است و هرگز این پهنه خشک نخواهد شد. بالاخره در اثر بارندگی‌ها و سیل‌ها و پسآب‌ها، آبی وجود دارد که به سمت این دریاچه حرکت کند. همینطور که دریاچه کویر قم و حوض سلطان هرگز به صورت کامل خشک نمی‌شود، یا جازموریان هم به طور کامل خشک نخواهد شد.

بالاخره در برخی مواقع آبی به آن سمت حرکت می‌کند اما متاسفانه چون حل حق‌آبه مورد نیاز برای این وسعت تامین نشده است. این حق آبه بیش از ۳.۴ میلیارد مترمکعب است. یعنی ما باید بتوانیم ۳.۴ میلیارد مترمکعب آب در اختیار آن قرار دهیم تا در حد تراز اکولوژیکی ۱۲۷۳ متر به حیات خود ادامه دهد اما این اتفاق رخ نداد.

او افزود: ما وسعت اراضی کشاورزی را از ۳۲۰ هزار هکتار به ۶۸۰ هزار هکتار رساندیم. با توجه به متوسط مصرف آب در هر هکتار ۱۰ هزار مترمکعب است، ۳.۶ میلیارد مترمکعب به مصرف آب اضافه کرده ایم. کل حق آبه دریاچه ۳.۴ میلیارد است یعنی ما بیش از حق آبه دریاچه به وسعت اراضی کشاورزی اضافه کردیم و باعث شد کل دریاچه را از دست بدهیم.

وی درباره تاثیر احداث سد‌ها بر خشکی دریاچه ارومیه اشاره کرد: ما ۹۹ سد روی رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه زده‌ایم. در اصل ۱۰۵ سد در طرح‌ها بود اما نیمه کاره مانده است، فشار‌هایی هم از سمت نمایندگان مجلس وجود دارد که باقی آن را هم تکمیل کنند. برای جبران باقی آب کشاورزی هم چاه زده‌اند. در اوایل دهه هفتاد کمتر از ۷ هزار حلق چاه در آنجا بود اما الان ۷۸هزار چاه احداث شده است. یعنی به جای اینکه به سمت کاهش ۱۵ درصدی فشار برای باقی ماندن دریاچه، متاسفانه صد درصد فشار را افزایش دادیم و دریاچه به وضع کنونی افتاد.

و افزود: یک همایش در دهه هفتاد در دانشگاه تبریز برگزار شد که موضوع آن این بود که چگونه می‌توانیم از شر دریاچه ارومیه خلاص شویم! آن موقع سطح آب بالا می‌آمد و همه نگران بودند که این دریاچه تاسیسات را زیر آب می برد و همایش گذاشتد که چگونه این خطر را رفع کنیم. برخی گفتند از طریق یک کانال آب دریاچه را به رود ارس ببریم یا سد ها را زیاد کنیم. ما به دست خودمان این بلا را سر دریاچه آوردیم و مجموعه مقالات آن همایش در تاریخ این کشور ثبت شده است. ما باید شجاعت قبول این مسئولیت را بپذیریم. نظام تدبیر در حوزه آب خیز دریاچه ارومیه به شدت بد عمل کرد و فهم بوم شناختی در توزیع منابع وجود نداشت.