پرواز بدون بال؛ فرمول سرعت روی ریل! (+عکس)

موبنا؛ محمدمهدی حیدرپور – از آنجایی که جهان با تغییرات آب و هوایی مواجه است، پروازهای کوتاه مدت برای بسیاری از مسافران دیگر چندان جذاب به نظر نمی رسند. پدیده flygskam (شرم پرواز) که در اسکاندیناوی آغاز شد، الهام بخش بسیاری از مسافران برای کاهش وابستگی خود به خطوط هوایی بوده است.

تا زمانی که خلاف آن را ثابت شود، قطارهای تندرو کارآمدترین جایگزین برای سفرهای هوایی تا مسافت ۱۱۰۰ کیلومتر هستند. جابجایی مسافران بین مراکز شهرها با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت یا بیشتر همراه با ارائه امکانات سرگرمی و رفاهی مختلف، قطارهای تندرو را به ترکیبی رضایت‌بخش از سرعت و راحتی تبدیل می کند.

از دهه ۱۹۸۰، صدها میلیارد دلار در راه آهن های تندرو و ظرفیت بالا در سراسر اروپا و آسیا سرمایه گذاری شده است که شینکانسن (قطار گلوله ای) ژاپن و ت ‌ژ‌ و فرانسه در این زمینه پیشرو بوده اند.

اما طی یک دهه گذشته، چین به رهبری بلامنازع در جهان تبدیل شده و با احداث ۳۸ هزار کیلومتر مسیر ریلی جدید تقریبا به هر گوشه از کشور دسترسی ایجاد کرده است.

از سوی دیگر، اسپانیا، آلمان، ایتالیا و انگلیس در حال گسترش شبکه ریلی اروپا هستند و انتظار می رود کشورهای دیگر تا دهه ۲۰۳۰ از این روند پیروی کنند.

در سال ۲۰۱۸، آفریقا نخستین راه آهن تندرو خود را با افتتاح خط البراق در مراکش راه اندازی کرد تا پیش از پایان دهه ۲۰۲۰ به باشگاه قطارهای تندرو بپیوندد.

در دیگر نقاط جهان، کره جنوبی، عربستان و تایوان خطوط راه آهن تندرو را راه اندازی کرده و هند، تایلند، روسیه و آمریکا بین کشورهایی قرار دارند که ساخت مسیرهای راه آهن تندرو جدید که امکان سفر بین شهرهای اصلی با سرعت بیش از ۲۵۰ کیلومتر در ساعت را ممکن خواهند کرد، در دستور کار خود قرار داده اند.

در ادامه با برخی از سریع‌ترین قطارهای(فعال/در حال خدمت) جهان بیشتر آشنا می شویم.

شانگهای مَگ‌لِو – ۴۶۰ کیلومتر در ساعت (چین)

سریع‌ترین قطار عمومی جهان با استفاده از فناوری مغناطیسی مسافران را جابجا می کند. قطار تندرو شانگهای فرودگاه پودونگ شانگهای را به ایستگاه لانگ یانگ در مرکز شهر متصل می کند. بیشینه سرعت تجاری این قطار ۴۶۰ کیلومتر در ساعت است و می تواند یک مسافت ۳۰ کیلومتری را تنها در هفت دقیقه و ۳۰ ثانیه طی کند.

با استفاده از تجارب کسب شده طی بیش از یک دهه فعالیت منظم، چین اکنون موفق به توسعه قطار مغناطیسی با سرعت ۶۰۰ کیلومتر در ساعت شده و برنامه های بلندپروازانه ای برای توسعه شبکه این قطارهای تندرو دارد.

سی‌آر۴۰۰ فاکسینگ – ۳۵۰ کیلومتر در ساعت (چین)

افزون بر در اختیار داشتن طولانی‌ترین شبکه خطوط ریلی تندرو جهان، چین در حال حاضر سریع‌ترین قطارهای جهان را نیز در اختیار دارد.

سی‌آر۴۰۰ فاکسینگ با بیشینه سرعت عملیاتی ۳۵۰ کیلومتر در ساعت فعالیت می کند اما در آزمایش ها موفق به ثبت سرعت ۴۲۰ کیلومتر در ساعت نیز شده است. قطارهای فاکسینگ چین بر مبنای نسل های پیشین قطارهای تندرو مبتنی بر فناوری های وارداتی از اروپا و ژاپن توسعه یافته اند.

خانواده قطارهای فاکسینگ می توانند تا ۱۶ واگن داشته و بیشینه ظرفیت حمل مسافر آنها ۱۲۰۰ نفر است. سریع‌ترین نوع سی‌آر۴۰۰ در حال حاضر در مسیرهای پکن-شانگهای-هنگ کنگ و پکن-هاربین فعالیت می کند.

ایت‌سی‌ئی۳ – ۳۳۰ کیلومتر در ساعت (آلمان)

برند شناخته شده اینترسیتی اکسپرس (ایت‌سی‌ئی) آلمان خانواده بزرگی از قطارهای تندرو را پوشش می دهد که در مسیرهای مختلف خدمات ارائه می کنند.

سریع‌ترین عضو این خانواده با بیشینه سرعت ۳۳۰ کیلومتر در ساعت حرکت می کند و از سال ۱۹۹۹ ارائه خدمت را آغاز کرده است. این قطار برای خط تندرو ۱۸۰ کیلومتری کلن-فرانکفورت ساخته شد و مدت زمان سفر بین این دو شهر را از دو ساعت و ۳۰ دقیقه به ۶۲ دقیقه کاهش داد.

سرعت عملیاتی عادی برای قطارهای ایت‌سی‌ئی۳ برابر با ۳۰۰ کیلومتر در ساعت است اما در صورت نیاز مجاز به حرکت با سرعت ۳۳۰ کیلومتر در ساعت هستند. در آزمایش ها این قطارها بیشینه سرعت ۳۶۸ کیلومتر در ساعت را ثبت کرده اند.

قطار ایت‌سی‌ئی۳ به ۱۶ موتور الکتریکی مجهز است که در سراسر هشت واگن قطار توزیع شده و ۱۱ هزار اسب بخار نیرو تولید می کنند. افزون بر مسیرهای داخلی در آلمان، این قطارها در مسیرهای بین المللی نیز فعال هستند و شهرهای اصلی آلمان را به پاریس، آمستردام و بروکسل متصل می کنند.

ت ژ و – ۳۲۰ کیلومتر در ساعت (فرانسه)

فرانسه دیر زمانیست که رکورد سرعت جهانی قطارهای عادی – قطارهای دارای چرخ – را با ثبت سرعت خیره کننده ۵۷۴.۸ کیلومتر در ساعت در سوم آوریل ۲۰۰۷ به خود اختصاص داده است. خدمات قطارهای ت ژ و در سراسر جهان به عنوان پیشگامی در زمینه فناوری ریلی تندرو شناخته شده است.

امروز، شبکه ریلی تندرو افزون بر اتصال شهرهای مختلف فرانسه به یکدیگر، شهرهای مهم این کشور را به کشورهای دیگر اروپا مانند بلژیک و انگلیس متصل می کند. قطارهای ت ژ و به طور معمول با سرعت ۳۲۰ کیلومتر در ساعت حرکت می کنند.

فناوری ت ژ و یک موفقیت بزرگ صادراتی برای فرانسه نیز بوده و طی ۳۰ سال گذشته به کشورهایی مانند اسپانیا، کره جنوبی، تایوان، آمریکا، مراکش و ایتالیا فروخته شده است.

جی‌آر ایست ئی۵ – ۳۲۰ کیلومتر در ساعت (ژاپن)

ژاپن در سال ۱۹۶۴ مفهوم راه آهن تندرو جدید را به جهان معرفی کرد و همچنان با شبکه قطارهای تندرو خود که به نام شینکانسن یا قطار گلوله ای شناخته می شود، یکی از رهبران جهانی در این زمینه است.

در شرایطی که بیشتر قطارهای شینکانسن با بیشینه سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت خدمات ارائه می کنند، قطارهای گلوله ای ئی۵ در خطوط راه آهن شرق ژاپن با سرعت ۳۲۰ کیلومتر در ساعت مسافران را جابجا می کنند.

هر قطار دارای ۷۳۱ صندلی و ۳۲ موتور الکتریکی است که در مجموع ۱۲۹۰۰ اسب بخار نیرو را تولید می کنند. در ساخت قطارهای ئی۵ از آلیاژ آلومینیوم استفاده شده و سیستم تعلیق فعال به آنها امکان عبور از پیچ ها با سرعت های بالا را می دهد.

طراحی دماغه دراز این قطارها برای کاهش غرش صوتی هنگام ورود به تونل ها انجام شده است.

البراق – ۳۲۰ کیلومتر در ساعت (مراکش)

نخستین خط ریلی قطار تندرو آفریقا در نوامبر ۲۰۱۸ در کشور مراکش افتتاح شد و شهر بندری طنجه را به کازابلانکا متصل می کند. این مرحله نخست از شبکه ریلی تندرو ۱۵۰۰ کیلومتری مراکش محسوب می شود.

این قطار که مبتنی بر فناوری قطارهای ت ژ و فرانسه ساخته شده است توانایی دستیابی به بیشینه سرعت ۳۲۰ کیلومتر در ساعت را دارد اما در شرایط عادی با سرعت عملیاتی ۱۸۶ کیلومتر در ساعت به ارائه خدمات می پردازد.

البراق رکورد سرعت ریلی آفریقا را نیز در اختیار دارد و طی آزمایش ها در سال ۲۰۱۷ موفق به ثبت سرعت ۳۵۷ کیلومتر در ساعت شد.

ای‌وی‌ئی اس-۱۰۳ – ۳۱۰ کیلومتر در ساعت (اسپانیا)

اسپانیا در سال ۱۹۹۲ و با استفاده از فناوری قطارهای ت ژ و فرانسه به جمع باشگاه خطوط ریلی تندرو جهان پیوست. از آن زمان، اسپانیا شبکه قطارهای تندرو خود را توسعه داده و طولانی‌ترین شبکه خطوط راه دور اختصاصی را ساخته است که از مادرید به سویا، مالاگا، والنسیا، گلیسیا، و بارسلونا می رسد.

قطار تندرو ای‌وی‌ئی به طور معمول با بیشینه سرعت عملیاتی ۳۱۰ کیلومتر در ساعت فعالیت می کند. قطار اس-۱۰۳ توانایی حرکت با سرعت ۳۵۰ کیلومتر در ساعت با ظرفیت ۴۰۴ مسافر را دارد. در سال ۲۰۰۶، این قطار رکورد سرعت ریلی اسپانیا با ۴۰۴ کیلومتر در ساعت را ثبت کرد که در آن زمان کرورد جهانی برای یک قطار مسافری تجاری اصلاح نشده بود.

کی‌تی‌اکس – ۳۰۵ کیلومتر در ساعت (کره جنوبی)

از سال ۲۰۰۴، کره جنوبی شبکه ریلی تندرو خود را به سرعت گسترش داده است. قطارهای کی‌تی‌اکس می توانند با سرعتی تا ۳۳۰ کیلومتر در ساعت حرکت کنند اما به طور معمول سرعت عملیاتی آنها به ۳۰۵ کیلومتر در ساعت محدود می شود.

نسل نخست قطارهای کی‌تی‌اکس مبتنی بر فناوری قطارهای ت ژ و فرانسه فعالیت خود را در سال ۲۰۰۴ در مسیر سئول-بوسان آغاز کرد و  مدت زمان سفر بین این دو شهر را از بیش از چهار ساعت به دو ساعت و ۱۵ دقیقه کاهش داد.

کره جنوبی در کنار فرانسه، ژاپن و چین یکی از چهار کشوری در جهان است که قطاری با سرعت بیش از ۴۲۰ کیلومتر در ساعت را توسعه داده اند. نمونه اولیه نسل جدید HEMU-460X در سال ۲۰۱۳ موفق به ثبت سرعت ۴۲۱.۴ کیلومتر در ساعت شد و رکورد ۳۵۲.۴ کیلومتر در ساعت متعلق به نسل دوم قطار کی‌تی‌اکس را شکست.

ترنیتالیا ئی‌تی‌آر۱۰۰۰ – ۳۰۰ کیلومتر در ساعت (ایتالیا)

قطارهای تندرو پیکان سرخ در سال ۲۰۱۷ و توسط راه آهن دولتی ایتالیا به عنوان پاسخی به رقبای جدید بخش خصوصی معرفی شدند.

طراحی شده برای حرکت با بیشینه سرعت ۴۰۰ کیلومتر در ساعت، این قطارها برای حرکت به موتورهای الکتریکی که در مجموع ۱۰۰۰۰ اسب بخار نیرو تولید می کنند، متکی هستند. اگرچه حداکثر سرعت مجاز برای قطارهای تندرو پیکان سرخ ۳۶۰ کیلومتر در ساعت است اما طی یک آزمایش در سال ۲۰۱۶ سرعت ۳۹۴ کیلومتر در ساعت نیز ثبت شد.

این در شرایطی است که بیشینه سرعت عملیاتی قطارهای پیکان سرخ ۳۰۰ کیلومتر در ساعت است اما همین میزان سرعت نیز سفر بین شهری در ایتالیا را متحول کرده و سهم بازار ریلی در مسیرهای کلیدی مانند میلان-رم را افزایش داده است.

راه آهن تندرو حرمین – ۳۰۰ کیلومتر در ساعت (عربستان)

راه آهن تندرو حرمین عربستان شهرهای مقدس مکه و مدینه را به هم متصل می کند. قطارهای مورد استفاده در این خط می توانند به بیشینه سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت دست یافته و به طور ویژه برای فعالیت در دماهای بالا تا ۵۰ سلسیوس و محیط بیابانی اصلاح شده اند. سفر ۴۵۰ کیلومتری بین مکه و مدینه با قطار تندرو حرمین تنها در دو ساعت انجام می شود.

هر قطار دارای ۱۳ واگن و ظرفیت حمل ۴۱۷ مسافر در کلاس اقتصادی یا تجاری است. راه آهن تندرو حرمین ظرفیت جابجایی ۶۰ میلیون مسافر در سال را دارد. توانایی های این قطارها در زمان برگزاری مراسم حج مورد آزمایش قرار می گیرد.

از زمان افتتاح راه آهن تندرو حرمین در سال ۲۰۱۸، این مسیر ریلی به گزینه ای محبوب برای سفر بین شهرهای مکه و مدینه تبدیل شده و در مقایسه با سفر جاده ای که می تواند تا ۱۰ ساعت طول بکشد، این استقبال جای شگفتی ندارد.

 منبع: عصرایران