از اولین تماس موبایل در جهان تا نخستین تلفن همراه در ایران

موبنا؛ نگین شاکری – یک مهندس آمریکایی به اسم «مارتین کوپر» ۵۰ سال پیش درست در فروردین ماه سال ۱۹۷۳ میلادی در گوشه‌ای از خیابان ششم در شهر نیویورک ایستاد، روی موبایلی که با گوشی‌های امروزی بسیار متفاوت بود شماره گرفت و با یکی از همکاران رقیب خود در آزمایشگاه‌های بل تماس برقرار کرد تا مفتخرانه بگوید برای اولین‌بار دارد از یک تلفن شخصی قابل‌حمل استفاده می‌کند!

کوپر که در آن زمان مهندس ارشد شرکت موتورولا بود، در تلفنی به جوئل انگل رئیس شرکت AT&T گفت: من با یک تلفن همراه با شما تماس می‌گیرم، این یک تلفن شخصی و قابل حمل است. کوپر خالق گوشی موبایل اکنون ۹۴ سال دارد و گفته است: از اینکه همه تلفن همراه دارند تعجب نمی کنم. در آن زمان که اولین تماس را با تلفن همراه برقرار کردم به خودم گفتم در آینده هر شخصی که به دنیا می‌آید یک شماره تلفن اختصاصی خواهد داشت و هر یک از آن‌ها می‌توانند یک گوشی موبایل داشته باشند.

کوپر ایده ساخت گوشی همراه را از یک مجموعه تلویریونی علمی ـ تخیلی به نام «پیشتازان فضا» الهام گرفت که در آن شخصیت اصلی سریال با گوشی بیسیم حرف می‌زند و تصمیم گرفت روی عملی‌کردن این قضیه کار کند و به این ترتیب گوشی (DynaTAC 8000X) نخستین گوشی تلفن همراهی شد که با قیمت ۳۹۹۵ دلار به صورت تجاری در سراسر جهان به فروش رسید.

تلفن همراهی که کوپر اولین تماس را با آن برقرار کرد برای یک تماس ۳۰ دقیقه ای باید ۱۰ ساعت شارژ می‌شد. در همان اوایل تنها اشخاص به خصوص و معروف از این مدل گوشی موبایل می‌توانستند استفاده کنند، اما در سال ۱۹۸۳ به تولید انبوه رسید. در دهه ۱۹۹۰ تلفن‌های همراه به دلیل کاهش وزن و داشتن ظاهری کاربر پسند با فروش نسبتاً خوبی رو به رو شدند. در سال ۱۹۹۲ شرکت آی.بی.ام اولین گوشی تلفن هوشمند را عرضه کرد که قادر به انجام عملکردهای مشابه یک کامپیوتر را داشتند. در انقلاب فناوری سال ۲۰۰۷، اپل صفحه نمایش لمسی و سایر فناوری‌ها را در آیفون خود ترکیب کرد و تلفن هوشمند را به عنوان یک رایانه دستی محبوب تبدیل کرد. بعد از سال ۲۰۰۷ رقابت میان شرکت‌های فناوری جور دیگری صورت گرفت و تکنولوژی گوشی‌های هوشمند به طور چشمگیری پیشرفت کردند.

این فناوری جذاب با دو دهه تاخیر اواخر سال ۱۳۷۲ وارد ایران شد. در آن زمان البته کمتر کسی به موبایل علاقه نشان می‌داد! به‌طوری‌که شرکت پست آن زمان برای کارکنانی که اقدام به ثبت نام سیمکارت می‌کردند پنج هزار تومان پاداش در نظر گرفت. این درحالی بود که رقم ثبت‌نام سیمکارت با گوشی ۶۰۰ هزار تومان بود!

در آن سال‌ها کمتر کسی به موبایل علاقه نشان می‌داد، اما گروه‌های هدف پزشکان، بازاریان و مسئولان دولتی بودند. در مرحله بعد بین تمامی نمایندگان مجلس سیمکارت توزیع شده، وزیر وقت جزء اولین افرادی بود که سیمکارت‌دار شد و با موبایل خود مکالمه کرد اما هیچ‌وقت مشخص نشد که اولین مکالمه توسط چه کسی انجام شد.

جالب است بدانید پس از روشن شدن آنتن‌های تلفن همراه در سال ۷۳ قیمت سیم‌کارت در بازار به دو میلیون تومان رسید! سال ۱۳۷۴ دوباره ثبت نام کلید خورد. با آغاز ثبت نام صف‌هایی طولانی شکل گرفتند، به طوری‌که بعضی مواقع ۲۴ ساعت طول می‌کشید تا فرد متقاضی بتواند به باجه ثبت نام برسد. با افزایش تعداد مشترکان، اداره تحقیقات و مطالعات اجتماعی در روابط عمومی شرکت مخابرات ایران با درج آگهی‌هایی در روزنامه‌های آن زمان اقدام به برگزاری کلاس آموزش آشنایی با نحوه استفاده از تلفن همراه کرد.

همان‌طور که اشاره شد، نخستین مرحله از راه‌اندازی فناوری تلفن‌همراه در سال ۷۳ با ظرفیت‌سازی برای ۹۲۰۰ شماره در شهر تهران آغاز شد. در ۱۹ مردادماه همان سال با واگذاری چهار سیمکارت به نهاد ریاست جمهوری، برای اولین بار عرضه رسمی سیمکارت در ایران آغاز شد. بنابراین با توجه به نیاز و تقاضای مردم به این فناوری، فعالیت‌هایی متناسب با جهت گیری جهانی برای توسعه شبکه تلفن همراه در اهداف عالی مجموعه مخابرات کشور صورت گرفت.

در پایان سال ۸۲، این شبکه دارای سه میلیون و ۴۵۰ هزار مشترک بود که این تعداد به حدود ۷۷.۵ میلیون شماره در حال حاضر (توسط همراه اول) رسیده است. هم اکنون شبکه همراه اول علاوه بر این افزایش، بیش از ۸۲ هزار کیلومتر جاده و ۱۳۹۵ شهر را تحت پوشش دارد.

بر این اساس در طول برنامه سوم، چهار میلیون و ۵۹۰ شماره تلفن همراه واگذار شد که با ۹۳۵ درصد رشد رو به رو بوده است و ضریب نفوذ تلفن همراه از ۰.۷۸ درصد در ابتدای برنامه سوم به ۷.۵ درصد در انتهای برنامه افزایش پیدا کرد و سه استان اول از نظر ضریب نفوذ در پایان برنامه سوم، تهران، اصفهان و یزد و نیز از نظر عملکرد واگذاری تلفن همراه تهران، اصفهان و فارس اول بودند.

همراه اول از اوایل دهه ۷۰ شمسی تاکنون بیشترین سهم را در توسعه صنعت مخابرات کشور داشته و با سرمایه‌گذاری گسترده‌ای که انجام داده هم‌اکنون فناوری‌های مرتبط با اینترنت نسل ۳، ۴، ۵، وای فای اول، سامانه خدمات آنلاین همراه من، باشگاه فیروزه‌ای، سیمکارت کودک، سیمکارت دانشجو، انتقال و انتظار مكالمه، مکالمه گروهی، سرویس FDN ، محدودیت مکالمه، اتصال به نمابر و دیتا، پیام کوتاه، پیام صوتی، تماس بان، پرداخت همراه و سرویس رومینگ بین‌الملل است.

جالب است بدانید از بین اپراتورهای فعال کشورمان، همراه اول سهم ۶۶ درصدی از بازار مکالمه را دارد و ۸۱ درصد از پیامک‌های ارسال شده نیز مربوط به اپراتور اول است.

گفتنی است هم‌اکنون نزدیک به ۱۴۶ میلیون سیمکارت در کشور واگذار شده که این آمار حاکی از ضریب نفوذ ۱۲۰ درصدی است. از این آمار ۷۷ میلیون و ۴۳۹ هزار سیمکارت مربوط به همراه اول است.