کشف یکی از نخستین کتیبه‌های مسیحی امپراتوری روم
تیمی از کارشناسان بین‌المللی و محلی به رهبری پروفسور کریستف جِی. گُدارد، کتیبه‌ای با اهمیت تاریخی که توسط امپراتور بیزانس ژوستینینان تقدیم شده است را در سایت باستان‌شناسی اولپیانا در کوزوو کشف کرده‌اند.
موبنا-تاریخ قلمروی کوزوو به رغم اینکه کشوری نسبتاً جوان است، غنی است. در دوران روم، اولپیانا مرکز سیاسی، پولی و فرهنگی امپراتوری بود. اولپیانا در یازده کیلومتری جنوب شرقی پریشتینا، یک سکونتگاه رومی پیش از بیزانس است.
کاوش‌های باستان‌شناسی در این شهر از سال ۱۹۵۴ آغاز شده است. بقایای زندگی پیش از روم طی کاوش‌های باستان‌شناسی از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ کشف شدند. اولپیانا برای پادشاهی داردان مکان مهمی بود و در دوره‌ی کلاسیک، سکونتگاه داردان و ایلیاتی‌ها بود.
کشف موزاییکی که کتیبه امپراتور ژوستینیان بر روی آن نوشته شده و همینطور کشف یک کلیسای اسقفی باشکوه در سال ۲۰۲۲ نتایج ملموس پروژه‌ای هستند به نام «مأموریت باستان‌شناسی اروپا در کوزوو: از اولپیانا تا یوستینیانا سکوندا» که اتحادیه اروپا حامی مالی آن شده است و انتظار می‌رود در دسامبر ۲۰۲۴ به پایان برسد.
به گفته‌ی باستان‌شناسان، این مدرکی است دال بر ریشه‌ی داردانی امپراتور بزرگ بیزانس. امپراتور ژوستینیان (۵۲۷-۵۶۵) در تورسیوم متولد شد که گمان می‌رود نزدیک اسکوپیه کنونی باشد.
آربن حاجداری، استاد باستان‌شناسی دانشگاه پریشتینا، به BIRN گفته است این کتیبه دارای اهمیت تاریخی بسیار زیادی است و مهم‌ترین یافته‌ی باستان‌شناسی کوزوو به حساب می‌آید. حاجدری تاکید می‌کند که یکی از عناصر مهم کتیبه ذکر شهر داردانیا است که نشان می‌دهد مردم داردانیان رومی نشده و هویت‌شان را از دست ندادند.
حاجداری توضیح می‌دهد: «بسیار مهم است، با توجه به این واقعیت که مقالات و مطالعات بسیاری وجود دارند که سعی می‌کنند نشان دهند هویت داردانیان در هویت رومی جذب و ناپدید شده است، این کشف به خاطر به چالش کشیدن این دیدگاه اهمیت زیادی دارد.»
این کتیبه از قسمت مرکزی کلیسا امتداد یافته و محققان در مساحتی بیش از ۴۶۰ متر مربع حفاری‌هایی را انجام داده‌اند و تزیینات مختلفی با نقوش گل و جانور را شناسایی کرده‌اند.
میلوت بریشا، باستان‌شناس و رئیس پارک باستان‌شناسی «اولپیانا» می‌گوید: «این کتیبه ما را شگفت‌زده کرد، چون به گونه‌ای حفظ شده که نشان می‌دهد ما به راستی با یک شهر داردانیایی روبه‌رو هستیم که توسط امپراتوری داردانی ساخته شده است».
از سوی دیگر، پروفسور کریستف گُدارد از مدرسه عالی نرمال در پاریس برای نخستین بار در سال ۲۰۱۶ از اولپیانا بازدید کرد و کاوش‌ها سال ۲۰۱۷ آغاز شد. گُدارد تاکید می‌کرد که کوزوو برای باستان‌شناسی یک مکان منحصر به فرد است، چون به ندرت می‌توان در اروپا مکانی دست‌نخورده پیدا کرد. به گفته وی، غیر از رم، کوزوو در اروپا برجسته است.
«آنچه اینجا می‌توانید ببینید، مکانی است که قبل از ما دست‌نخورده بوده است. در این مورد اطمینان داریم. شکی نیست. اینجا در اروپا بسیار منحصر به فرد است و تنها ۱ درصد یا شاید حدود ۲ درصد آن شناخته شده است. پس، تصور کنید ما اینجا چیزی شبیه دو پمپئی داریم: یکی ۳۵ هکتار و دیگری ۱۹ هکتار.»
اتحادیه‌ی اروپا با بودجه ۱ میلیون یورویی، حامی مالی این کاوش‌ها به عنوان بخشی از پروژه «ماموریت باستان‌شناسی اروپایی در کوزوو: از اولپیانا تا ژوستینیا سکوندا» است که در دسامبر ۲۰۲۱ آغاز شده و انتظار می‌رود در دسامبر ۲۰۲۴ به پایان برسد.
فرادید