هدفمند نبودن تأمین مالی منجر به تشدید تورم می‌شود
مدیرعامل شرکت سککوک در هفتمین همایش ملی مدیران فناوری اطلاعات چگونگی عملکرد پلتفرم سککوک(سامانه کشوری کسب‌وکار) در راستای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای بهره‌مندی از ابزارهای زنجیره تأمین مالی در کشور را تشریح کرد.
مجله آنلاین موبنا –به گزارش موبنا، دکتر فردوس باقری با اشاره به اینکه تأمین مالی بنگاه‌ها در سطح دنیا از سال ۲۰۰۸ دچار تحولات جدی شده است، گفت: «امروزه تأمین مالی بنگاه‌ها به ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط پارادایم جدیدی پیدا کرده است.
وی افزود: بانک‌های دنیا از تزریق پول نقد به بنگاه‌های کوچک و متوسط و بزرگ فاصله گرفته‌اند و به سمتی رفته‌اند تا بتوانند از این پس معاملات اعتباری را مبنای تأمین مالی بنگاه‌ها انجام دهند. در شرایط معمول بررسی درخواست تسهیلات، با عدم تقارن اطلاعات در حوزه مالی، لجستیک و اطلاعات عمومی بنگاه‌ها خواهیم بود. این مسئله باعث می‌شود که بانک‌ها از انجام تأمین مالی طبق تقاضای مشتری اجتناب کنند؛ زیرا حجم سرمایه در گردشی که مشتری درخواست کرده است با صورت‌های مالی کسب‌وکار او تطبیق ندارد و همچنین شواهد تأمین مالی و اسناد پرداختی آن نیز حاکی از این نیست که بتواند تأمین مالی را در تولید جذب کند.»
مدیرعامل شرکت سککوک، در رابطه با اثر منفی روند فعلی تأمین سرمایه در گردش از طریق وام‌های نقدی در عملکرد اقتصادی کشور هم گفت: «در چنین شرایطی تأمین مالی همراه با تورم خواهد بود؛ زیرا تأمین مالی هدفمند نبوده و صَرف تولید نمی‌شود و در نتیجه مولد نیز نخواهد بود. در واقع می‌توان گفت منابع تخصیصی وارد بازارهای واسطه‌گری می‌شود و در شبکه اقتصادی کشور تورم را به وجود می‌آورد. در نهایت برای اینکه این موضوع پوشش داده شود، زیرساخت‌هایی تحت عنوان پلتفرم‌های SCF به وجود آمده است؛ که سه رکن کلیدی دارد: رکن اول Invoicing Platform، رکن دوم Customer to bank که انتقال اسناد تجاری به سمت نهاد مالی مدل‌سازی می‌کند و رکن سوم Transaction Machine Application که در بین نهادهای پولی و بانکی وظیفه تبادل اسناد را انجام می‌دهد. این پلتفرم‌ها در سطح دنیا به نقطه‌ای رسیده‌اند که اندازه بازار آنها در ابزارهای تأمین مالی به حدود ۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد دلار و در حوزه Reverse Factoring در سال ۲۰۱۷ به ۶۰۰ میلیارد دلار رسید؛ یعنی بازار تأمین مالی که در دنیا تحت پوشش SCF پلتفرم‌هاست بزرگتر از ۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد دلار در سال است.»
باقری با تأکید بر اینکه سککوک سعی کرده است برای استفاده از ابزارهای تأمین مالی زنجیره تأمین، زیرساخت‌های لازم را در کشور به وجود آورد، گفت: «ایجاد زیرساختی به‌هم پیوسته برای فاکتور الکترونیک، احراز هویت و امضای دیجیتال و ایجاد ابزار پرداخت جدید در شبکه معاملات B۲B تحت عنوان برات الکترونیک را می‌توان جزو مهم‌ترین اقدامات (در دست اجرا یا محقق شده) سککوک در این راستا ارزیابی کرد.»
وی افزود: برات الکترونیک در شبکه اقتصادی دنیا بسیار کاربرد دارد. از سال ۱۳۴۷ ظرفیت استفاده از برات بعنوان سند تجاری مدت‌دار در قانون تجارت کشورمان نیز اشاره شد، اما متأسفانه به‌مرور و به اشتباه چک تبدیل به ابزار پرداخت مدت‌دار رایج شده است.
مدیرعامل شرکت سککوک، در ادامه با اشاره به نمودار جایگزینی برات‌ها در معاملات Open Account و اعتبار اسنادی «ال سی»، بیان کرد: «در سال ۲۰۱۳، بیش از ۸۰ درصد تراکنش‌های سوئیفت (SWIFT) مربوط به معاملات Open Account و حدود ۲۰% به LC تعلق گرفته است.»
وی ضمن تأکید بر اینکه در سال‌های اخیر، ایران سعی داشته که برای تسهیل فرایند تجارت امکان استفاده از ال‌سی را در سوئیفت فراهم کند، خاطرنشان کرد: در همین بازه زمانی پارادایم‌ها و چگونگی استفاده از ابزارهای پرداخت مدت‌دار تغییر کرده است و بانک‌ها دیگر تضمین‌کننده نیستند و صرفاً به ناظر تبدیل شده‌اند. در واقع امروزه پلتفرم‌ها کار اعتبار سنجی، نظارت و سامان‌دهی را برای جلوگیری از معاملات غیرواقعی انجام می‌دهند. گسترش این فضا در کشور نیاز به زیرساخت‌های قانونی دارد تا بتوان تأمین مالی را در دو رکن اسناد پرداختنی (reverse factoring) و اسناد دریافتنی (Factoring) انجام داد.
باقری ادامه داد: در فضای بانکداری اسلامی عقود مرابحه و خرید دین می‌توانند تأمین مالی را هدفمندتر کنند و درواقع اینگونه به رفع مشکل تأمین مالی بنگاه‌ها کمک کنند. قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی و آیین‌نامه ماده ۸ آن، پشتوانه قانونی را برای اینکه شبکه بانکی بتوانند در حوزه تأمین مالی مطالبات یا دریافتنی‌ها ورود کند ایجاد کرده است.
اسناد پرداختنی (reverse factoring) نقطه معکوس تأمین مالی بر اساس اسناد دریافتنی است. مدیرعامل شرکت سککوک با بیان این نکته ادامه داد: «باید غیر از نظام پولی کشور پارادایم تأمین مالی بازار سرمایه را به این بخش (تأمین مالی بر اساس اسناد فروش و تعهد مشتری به بنگاه) الحاق کنیم. استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه در قالب اوراق خرید دین در دستور کار پلتفرم سککوک وجود دارد.»
باقری با بیان اینکه هر کسب‌وکاری از طریق فروش کالا و خدمات خود اسنادی را به دست می‌آورد، گفت: «وجود فاکتور الکترونیک، شبکه لجستیک و ابزار پرداخت متناسب آن می‌تواند از خروج نقدینگی وام‌ها از موضوع آن جلوگیری کند. در شبکه اقتصادی کشور چند هزار وام به خرید کالای ایرانی اختصاص داده شده است که اکثر این وام‌ها تبدیل به کالا نمی‌شوند. با استفاده از زیرساخت مناسب می‌توان معاملات زنجیره‌ای را ایجاد کرد تا دیگر نیازی به اینکه تک تک معاملات را با سرمایه نقد تأمین مالی کنیم، نباشد. زنجیره معاملات خریدوفروش با حجم نقدینگی کمتر تحرک تولید را برای شبکه اقتصاد کشور ایجاد می‌کند و درنتیجه شاهد کاهش هزینه‌های تمام شده تولید برای بنگاه‌ها خواهیم بود.»
مدیرعامل شرکت سککوک، با بیان اینکه پلتفرم‌های SCF باعث کاهش چشم‌گیر قیمت تمام شده کالا در زنجیره‌هایی نظیر پوشاک شده‌اند، گفت: «طبق آمار منتشر شده توسط SCF Forum، ۲۴ درصد قیمت تمام شده کالاهای تولیدی در زنجیره پوشاک صرف تأمین مالی می‌شود. استفاده از SCF توانسته ۱۷ درصد از این هزینه را کم کند؛ که این آمار در صنعت خودروسازی به ۱۴ درصد می‌رسد و با بکارگیری SCF این رقم به حدود ۶ تا ۷% رسیده است. در واقع نقش زنجیره تأمین مالی، به نوعی کاهش ۵۰ درصدی از هزینه تأمین مالی در قیمت تمام شده کالا را در پی دارد.»
باقری با اشاره به اینکه پیوستگی بازارهای B۲B و B۲C و تأمین مالی هدفمند این دو بازار بدون ایجاد اثرات تورمی در عین تحریک تقاضا منجر به افزایش تولید خواهد شد، گفت: باید کارت‌های اعتباری که تا به امروز به صورت منفرد توسط نظام بانکی در شبکه خرید تزریق می‌شد را هدفمند کرد تا از این طریق مانع خروج منابع و وام‌های خرد از چرخه تولید شد.
وی همچنین به سازوکارهایی اشاره کرد که بانک ملی با استفاده از آنها توانسته هزینه تأمین مالی کارت اعتباری را کاهش دهد. به گفته او این کاهش هزینه تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که صرفاً در پایانه‌های عضو زنجیره از ابزارهای خرید اعتباری استفاده شود.
هفتمین همایش ملی مدیران فناوری اطلاعات با رویکرد میان‌رشته‌ای و با شعار ارزش آفرینی کسبوکارهای تعاملی و پلتفرم‌ها، عصر دوشنبه در تالار اصلی وزارت کشور برگزار شد. معرفی دستاوردهای برگزیده در قالب محصولات و مقالات در حوزه‌های مختلف علوم و فناوری اطلاعات و برقراری ارتباط و پیوند کاری میان صاحب‌نظران و محققان در حوزه فناوری اطلاعات ازجمله مهم‌ترین اهداف این همایش بود.