آلودگی هوای تهران، موضوعی برای کسب درآمد

مجله آنلاین موبنا؛ نرگس‌السادات حجازیان – در شهری مانند تهران که جمعیت حداقل روزهای آن از ده میلیون نفر فراتر می‌رود، روزانه بیش از ۱۸ میلیون سفر شهری ثبت شده است که تنها حدود ۱۴ درصد از این سفرها بوسیله مترو صورت می‌پذیرد. که حمل‌ونقل پاک محسوب می‌شود. این به این معنی است که ۸۶ درصد از سفرهای درون‌شهری (حدود ۱۵.۵ میلیون سفر) بر مبنای سوخت فسیلی اتفاق می‌افتد که این موضوع باعث تولید و انتشار گازهای خطرناک و آلودگی محیط‌زیست، و پرخطر شدن تنفس در چنین هوایی می‌شود.

براساس آمارها بیش از ۴ میلیون خودرو در تهران تردد می‌کنند و به دلیل پوشش نامناسب سیستم حمل‌ونقل عمومی، عمده مالکان خودروهای شخصی ترجیح می‌دهند تا از خودروهای خود برای ترددهای روزانه استفاده کنند. از سال ۱۳۵۸ که طرح ترافیک در تهران اجرا شد، تاکنون تغییرات بسیاری در وضعیت آن اتفاق افتاده، اما این طرح نتوانسته پاسخگوی همه نیازهای تردد در سطح پایتخت باشد. لذا از حدود ۱۴ سال قبل طرحی به نام ” زوج و فرد” به طرح ترافیک اصلی اضافه شد تا بر اساس آن در روزهای فرد پلاک‌های فرد و در روزهای زوج خودروهایی با پلاک زوج صرفاً بتوانند در حلقه دوم طرح ترافیک تردد نمایند. این طرح شاید در نگاه ابتدایی می‌توانست مفید باشد، اما با تولید سالانه ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو بوسیله خودروسازان و اشتیاق شهروندان در استفاده از خودروهای شخصی و نیز به دلیل پوشش ناهمگن و ناقص سیستم حمل‌ونقل عمومی و نیز نقاط ضعفی که طرح زوج و فرد داشت، سرانه مالکیت خودرو از ۱.۳ به ۲.۶ در هر خانوار تهرانی افزایش یافت و این به معنی کورتر شدن گره ترافیک تهران و نیز بغرنج‌تر شدن وضعیت آلودگی هوا می‌باشد. لازم به ذکر است هزینه اقتصادی و بهداشتی وارده از این بابت به جامعه بر اساس اعلام رسمی بانک جهانی ۲.۶ میلیارد دلار برآورد شده است.

طبق گزارش‌های سال ۹۷ پایگاه‌های سنجش آلودگی هوا که در سطح شهر تهران پراکنده هستند و شاخص‌های متعدد آلودگی اعم از گازها، بخارات، گرد و غبار، بو، دود غلیظ و مه را اندازه‌گیری می‌کنند، ده منطقه شهری تهران که بیشترین میزان آلودگی را داشتند به ترتیب مناطق ۲۰، ۱۵، ۱۱، ۱۷، ۶، ۷، ۱۸، ۳، ۱۰ و یک، اعلام شده‌اند که در نقشه‌ها، با دایره‌هایی مشخص شده‌اند. همچنین در این نقشه محدوده طرح کاهش آلودگی هوا به صورت پر رنگ‌تر مشخص شده است. همانطور که ملاحظه می‌کنید از مجموع ۱۰ منطقه تهران که بیشترین آلودگی را داشتند، تنها سه منطقه آلوده تحت پوشش طرح کنترل آلودگی قرار گرفته است و هفت منطقه دیگر خارج از این محدوده قرار دارند. (عکس ۱)

همچنین اگر به آخرین وضعیت شاخص کیفیت هوا در تاریخ ۱۹ تیرماه سال جاری (شکل ۲) نگاهی بیندازیم خواهیم دید که مناطق ۲، ۶، ۹، ۵، ۱۱، ۷، ۸، ۱۴ و ۲۰ در وضعیت ناسالم و ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارند و از میان این مناطق تنها منطقه ۶، ۱۱ و ۷ و بخشی از منطقه ۱۴ در محدوده کنترل کاهش آلودگی هوای معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران قرار دارند. حال سؤال اینجاست که تعیین محدوده طرح ترافیک جدید با عنوان طرح کاهش آلودگی هوا، بر چه اساسی طراحی و اعلام شده است؟ (عکس ۲)

کاسب‌کارانه بودن طرح جدید ترافیک تهران

طی روزهای اخیر انتقادات بسیاری از طرح جدید موسوم به کنترل آلودگی هوا که منجر به حذف طرح زوج و فرد شد، واردشده است و بسیاری اجرای این طرح را کاسب‌کارانه دانسته‌اند. سید هادی هاشمی، رئیس اسبق راهور تهران، ازجمله منتقدان این طرح است و این طرح را صرفاً جهت درآمدزایی می‌داند. وی با تأکید بر پر ایراد بودن این طرح، حذف نظارت پلیس راهنمایی و رانندگی را از بزرگترین معایب این طرح عنوان کرد. هاشمی ذینفع این طرح را شهرداری دانست و افزود: مانند همه طرح‌های دیگر شهرداری که در آن درامد به سایر موارد ارجح است، این طرح هم از این قاعده مستثنی نیست و درامد آن از کاهش آلودگی هوا ارجح است. علی اعطا، سخنگوی هیات رئیسه شورای شهر تهران نیز که از منتقدین این طرح بوده، بر ضرورت بررسی و مطالعه مجدد این طرح تأکید کرده است.

غلامحسین آرام، معاون فنی و عمرانی فرمانداری تهران که از دیگر منتقدان این طرح به شمار می‌آید با تأکید بر نارضایتی مردم از اجرای این طرح، تصریح کرد: باید زمان بگذرد تا نقاط ضعف این طرح مشخص شود.

حبیب زاده و تعداد دیگری از اعضای شورای شهر هم این طرح را ناپخته و اجرای آن را عجولانه دانستند و در کارآمدی آن تشکیک کرده‌اند.

همچنین نکاتی در این زمینه قابل توجه است:

الف_ گرچه پورسیدآقایی، (بازنشسته‌ای که معاون شهردار تهران است)، از کاهش ۳۵ درصدی آلودگی هوا و کاهش ۲۶ درصدی ترافیک طی ۲۰ روز اجرای این طرح خبر داده است، اما هیچ مبنای آماری و علمی برای ارقام اعلام شده، ارائه نکرده است.

ب_ افزایش آلودگی هوای تهران با افزایش تعداد خودروها نسبت مستقیم دارد.

ج_ آلوده‌ترین مناطق تهران را نمی‌توان به راحتی به مناطق مرکزی و جنوبی محدود کرد.

د_ وضعیت محدوده طرح کاهش آلودگی هوای تهران، سنخیت چندانی با مناطق آلوده ندارد و باید طرحی کارشناسی و مطالعه‌شده برای این ابرشهر اجرا کرد.

ه_ تأکید شهرداری تهران در تعیین این محدوده، ارتباط مستقیمی با محل‌های پرتردد شهر تهران دارد و چگونه می‌توانیم باور نکنیم که این طرح باهدف درآمدزایی و تأمین کسری بودجه شهرداری در حوزه‌های مختلف نباشد؟!

پیگیری این پرونده در روزهای آینده ادامه دارد.