زنان ترکیه ای، شوهر می خواهند سریع!

موبنا – پینار ترومبلی، دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه کالیفرنیا و عضو هیات علمی دانشگاه پلی تکنیک کالیفرنیا است. یکی از بارزترین فعالیت های وی فعالیت در حوزه حقوق زنان و انتشار مقالات و گزارش های متعدد در روزنامه های زمان امروز و حریت ترکیه است. متن زیر یکی از مقالات این استاد دانشگاه است که در ال مانیتور به چاپ رسیده و مخاطبان فراوانی را نیز جذب کرده است.نخستین وظیفه هر دختر شایسته ترکیه ای چیست؟ «تلاش سخت برای داشتن خواستگار و ازدواج کردن». این ایده مرکزی کتاب طنز و پرفروش «شما تنها در حد شوهرتان خوب هستید» است که از ابتدای سال ۲۰۱۴ مورد بحث جامعه زنان ترکیه بوده است.

این کتاب با قواعدی غیرمنطقی به زنان مجرد برای چگونگی رفتار با مردان و خواستگاران شان آموزش می دهد. «اولین و مهم ترین قاعده این است که شما نباید تصویر یک فرد در دسترس و دست یافتنی از خودتان ارائه دهید.»

دستورالعمل های کتاب پیشنهاد می کنند که «اگر می خواهید توسط شوهر محتمل آینده شکار شوید، از دستش فرار کنید.» همچنین: «هرگز به پیامک ها و تلفن های او بلافاصله جواب ندهید، دست کم ۳۰ دقیقه صبر کنید و او را در حالت تعلیق و انتظار نگه دارید.» اذیت کردن خواستگار هم به شدت توصیه می شود: «زیبایی خودتان را نمایش دهید اما هرگز اجازه ندهید او شما را لمس کند.» سپس نوبت کج خلقی و اوقات تلخی برنامه ریزی شده می رسد: «مطمئن شوید که تلاش او برای خوشنود ساختن شما چندان آسان نباشد.»

اما در واقع، این کتاب سطحی مشاوره برای زنان مجرد ممکن است با حکم اخیر فرهنگستان زبان ترکیه خیلی هم جدی و معتبر تلقی شود. در به روز رسانه فرهنگ لغات ترکی، فرهنگستان لغت ترکی musait (در دسترس) را طوری تعریف کرده که دیگر کسی حاضر نیست به عنوان یک زن musait (در دسترس) باشد؟

به نظر می رسد این کتاب به زنان مجرد توصیه می کند نباید در دسترس به نظر برسند و در عوض باید طوری وانمود کنند که گویی به همسر محتمل آینده خود بی علاقه هستند.

کتاب به خاطر سبک نوشتن و بیش از حد ساده انگارانه بودنش مورد انتقاد قرار گرفت. با این حال از زمان انتشارش بر فضای رسانه های اجتماعی و ستون روزنامه ها سایه انداخته است. خواننده های کتاب به کرات نظر داده اند که «کتاب بازتاب دهنده تجربیات زندگی واقعی خود ماست.»

ممکن است بپرسید چه کسی این کتاب را می خرد؟ اما یک کتاب فروش در یکی از خیابان های شلوغ میدان تقسیم در استانبول می گوید: «همه زنان در همه رده های سنی این کتاب را می خرند اما تعداد قابل توجهی مشتری مرد هم این کتاب را می خرند. البته مردان اغلب به ما می گویند کتاب را برای خواهرشان می خرند!»

یک مشتری در همین کتاب فروشی می گوید: «شما می دانید که همه خانواده ها یک دختر ترشیده دارند!»

در زبان ترکی به طور کلی چند عبارت و مثل عامیانه وجود دارد که زنان را از مجرد ماندن دلسرد و هراسان می کند. مواردی همچون «زنی که بیش از حد سختگیر و رد انتخاب وسواسی است، عاقبت با یک مرد طاس ازدواج خواهد کرد.» یا «مردان ازدواج نکرده، مجرد خوانده می شوند اما زنان ازدواج نکرده را دختر ترشیده می خوانند» و «جهیزیه یک دختر باید از زمانی که در گهواره است، در خانه آماده باشد.»

اگرچه مطالعات نشان می دهد در یک دهه گذشته آمار ازدواج های برنامه ریزی شده به طرز قابل توجهی کاهش داشته و سن زنانی که نخستین بچه خود را به دنیا می آورند بالا رفته است اما هنوز در ترکیه ازدواج یک رویداد مهم است.

دنیز، زن بازیگری که در اوائل دهه چهارم زندگی خود است، می گوید: «در ترکیه وقتی از خواب بیدار می شوید و تلویزیون را روشن می کنید، همه کانال ها شما را با برنامه های ازدواج بمباران می کنند. صدها وب سایت اینترنتی دوست یابی و قرارهای عاشقانه در فضای وب فعال هستند.

وب سایت هایی برای افراد محافظه کار، مسلمانان پایبند، افراد شاغل و حتی کارمندان دولت وجود دارد اما نکته این است که در این وب سایت ها می توان مردان یقه سفیدی را یافت که در دهه ۴۰ یا ۵۰ زندگی شان هستند و دنبال زنان ۲۰ ساله هستند. اگر هم شما به عنوان یک زن موفق شوید مردی معقول و مناسب خود را پیدا کنید، احتمالا خانواده اش به او خواهند گفت، درباره ازدواج با یک زن ۳۵ ساله حتی فکر هم نکند. او نمی تواند بچه دار شود.»

دنیز اضافه می کند: «من رویای آمدن شاهزاده سوار بر اسب سفید را مدت ها پیش کنار گذاشتم.»

یکی از این وب سایت های دوست یابی My Macchiato نام دارد که فارغ التحصیلان دانشگاه با حداقل ۲۵ سال سن و درآمد بالاتر از متوسط را هدف گرفته است. هزینه ثبت نام و عضویت در وب سایت به سن شما بستگی دارد. اگر سن شما بیشتر باشد، باید برای ثبت نام پول بیشتری بدهید. برای مثال کسانی که سنی بالای ۴۰ سال دارند باید حدودا ۱۵۰۰ دلار حق عضویت بدهند. وب سایت به شما وعده یک رابطه مناسب و معقول با یک شریک تحصیل کرده را می دهد.

یک زن مطلقه ۴۲ ساله، مدیرعامل یک شرکت برجسته که در این وب سایت ثبت نام و حق عضویت پرداخت کرده است، می گوید: «این یک وب سایت مناسب است و آنها مجدانه کار می کنند. با این حال، من گمان می کنم کاربران زن عضو سایت بیشتر از مردان باشند. بسیاری از زنان در سن و موقعیت مالی من به سرویس آنها نگاه می کنند و می گویند بالاخره من جای مناسب را پیدا کردم اما هنوز مردانی که ممکن است مد نظر من باشند، از این سرویس استفاده نمی کنند. در این وب سایت تعداد بسیار زیادی از ما و تعداد بسیار کمی از مردان وجود دارد. صادقانه بگویم که من به عنوان یک زن مجرد خوشحال هستم اما باید این وب سایت ها را به خاطر دلجویی کردن از خانواده ام امتحان کنم.»

در واقع، در ترکیه زنان مجرد بالای ۳۰ سال آشکارا به عنوان افراد شکست خورده مسخره می شوند. کتاب «شما تنها در حد شوهرتان خوب هستید» این واقعیت رایج در مورد زنان در جامعه ترکیه را برجسته کرده است.

«نور کیزل تاس»، روزنامه نگار ۳۵ ساله مجرد هم در این باره می گوید: «اگر به عنوان یک زن شوهر داشته باشید، همچون یک انسان در جامعه در نظر گرفته می شوید؛ اما اگر مجرد باشید، جامعه به شما ترحم می کند. خواهر بزرگتر من وقتی تقریبا ۳۰ ساله بود ازدواج کرد، آ« زمان من ۱۵ساله بودم. او با یک دانشجوی ۲۰ ساله کالج ازدواج کرد، تنها برای اینکه ازدواج کرده باشد. اکنون حدود ۲۰ سال از ازدواج او می گذرد. شوهر اسلام گرای او از ۱۰ سال پیش یک همسر دیگر هم دارد. ما همه این را می دانیم اما چه کار می توانیم بکنیم؟ آنها چند بچه دارند.»

با توجه به نرخ بالای خشونت جنسی و فیزیکی در رابطه زناشویی در ترکیه، هر کسی می تواند درک کند چرا زنی همچون کیزل تاس تصمیم گرفته است مجرد باقی بماند. در همین رابطه حزب عدالت و توسعه مشوق های مالی برای ازدواج زودهنگام ارائه کرده است که در واقع حرکتی هوشمندانه برای هدف قرار دادن رأی دهندگان است.

«اسرا اوز»، زن مجردی که اواخر دهه سوم زندگی خود را تجربه می کند و دارای مدرک دکترای مهندسی است – مدرک و حوزه ای که بیشتر تحت سلطه مردان است – معتقد است «ازدواج جزء لاینفک و ذاتی دختران ترکیه ای است. من عشق را در دانشگاه از دست دادم، زیرا دنبال شغل دانشگاهی بودم و حواسم کاملا پرت آن شده بود. فامیل من معتقد هستند که وجود یک مرد در خانه ضروری است و به معرفی نامزدهایی به من پرداختند.

اجازه بدهید صادق باشیم، همچنان که زنان مسن تر می شوند، تحصیلات بیشتری داشته و از نظر مالی هم مستقل باشند، شانس یافتن یک شوهر سازگار برایشان کمتر می شود. ممکن است با مردی بالای ۴۰ سال ازدواج کنم اما او احتمالا مرد مطلقه بچه داری خواهد بود. مطمئن نیستم برای چنین وضعیتی آماده باشم…» این سخنان بازتاب نگرانی مشترک بسیاری از زنان مجرد ترکیه است.

گزارش «زنان در آمار» سال ۲۰۱۲ موسسه آماری ترکیه نشان می دهد که متوسط سن ازدواج مردان و زنان از زمان به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ بالا رفته است. با این حال همین مطالعه گزارش می دهد که حدود ۶۶ درصد از همه زنان ترکیه پیش از سن ۲۵ سالگی ازدواج می کنند، در حالی که تنها ۳۴ درصد از مردان زیر ۲۵ سال ازدواج می کنند. جالب توجه این که، درصد زنانی که سن شان بین ۳۰ تا ۶۴ سال است و تنها زندگی می کنند دو برابر مردان در همین رده سنی است. چند صاحب نظر درباره این که این یافته چگونه در یک جامعه مردسالار قابل توضیح است، مورد پرسش قرار گرفته اند.

آنها معتقدند گذران زندگی به عنوان یک زن مجرد شاغل در ترکیه، چه یک زن مطلقه و چه یک زن ازدواج نکرده، هم ممکن و هم کاملا دلپذیر است. اگر شما حمایت و درآمد کافی داشته باشی. داده های بانک اطلاعات آماری سازمان بین المللی کار در مورد مدیران زن در سال ۲۰۱۲ نیز نشان می دهد که ترکیه در این شاخص رتبه ۹۵ از ۱۲۶ را دارد (ایران در رتبه ۹۱ است). به این ترتیب این سوال پیش می آید زنانی که قادر هستند به تنهایی زندگی کنند چه کسانی هستند؟

یک جامعه شناس برجسته ترک که به دلیل ترس از دست دادن شغلش ترجیح داد ناشناس بماند، می گوید: «تعداد خانوار زنان مجرد گمراه کننده هستند زیرا بیشتر این زنان همسران دوم یا سوم مردان مومن هستند. اگر برای بررسی خانوارهایی تک والد به آمار نگاه کنید، می توانید یک همبستگی مثبت مستقیم بین دو موضوع ببینید. بیشتر آنها زنان مجردی هستند که معشوقه و یار کسی نیستند. آنها دارای مدارک تحصیلی بالا بوده و علاوه بر این، از حمایت مالی و عاطفی خانواده خود هم برخوردار هستند و قادر به تامین هزینه زندگی در مجتمع های ساختمانی فانتزی و دارای گیت هستند. روی هم رفته، ما می توانیم نتیجه گیری کنیم که با توجه به نرخ بالای طلاق و قتل زنان در ترکیه، علی رغم همه فشارهای اجتماعی، چه مذهبی و چه سکولار، به نظر می رسد زنان تحصیل کرده شاغل مجرد یک سبک زندگی شادتر و بی دغدغه تر از دوستان زن متاهل «خوشبخت» خود دارند.»

 منبع:  ماهنامه زنان و زندگی