چگونه کودکان را با مفاهيم ديني آشنا كنيم؟

علي روستايي
كاملا واضح است كه چنين روشي، موفقيتي در پي نخواهد داشت چرا كه آموزه‌هاي ديني و حتي
اجتماعي – تربيتي را بايد از نخست به كودكان آموزش داد.  در اين راه نيز اولين گام آموزش الگو سازي براي آنان است چرا كه كودكان قادر به درک مفاهیم انتزاعی دینی نیستند لذا باید نمونه‌های عملی از رفتارهای درست انسانی را در اختیارشان قرار داد و ارزش‌ها و آموزه‌ها را تنها از طريق نگاه كردن و آموزش‌هاي عيني به آنان منتقل كرد.  در ضمن بحث و پرسش و پاسخ درباره الگوهای رفتاری مناسب متناسب با سطح تحول ذهنی کودک می‌تواند بسیار مفید باشد. والدین و به طور کلی نظام‌هاي آموزشی باید کودکان را در دقایق تحول‌شان بشناسند و متناسب با آن تجویز مناسب را ارائه کنند. اصل در نظر گرفتن مرحله تحولی کودک مهم‌ترین نکته در آموزش است.     همانطور كه اشاره شد بسیاری از یادگیری‌های کودکان از طریق مشاهده صورت می‌گیرد، هرچند که در وضعیت ایده آل انتظار همه والدین و نظام آموزشی این است که کودکان و نوجوانان در وضعیت ارتکاب جرم، خویشتندار باشند ولی نمی‌توان از کودک انتظار داشت که به طور مداوم در محیط های آلوده و در شرایط جرم و گناه قرار گیرد ولی به سمت دین گرایش پیدا کند. بنابراين در ابتدا خانواده مهم‌ترين ركن آموزش و پرورش تعاليم آسماني است. والدين نمي‌توانند خود وظايف شرعي‌شان را درست و صحيح انجام ندهند اما از كودك توقع نظم در وظايف ديني داشته باشند. آنها بايد الگويي مناسب براي فرزندان خود باشند. در درجه دوم مدارس و اجتماع بايد به فراگيري اين آموزه‌ها كمك كنند. كودكي كه در خانه و اجتماع الگويي مناسب براي خويش دارد راحت‌تر مي‌تواند در راه صحيح قدم بگذارد.
قدم بعدي آموزش گام به گام دور از تعجيل و مناسب با درك دروني كودكان است. اگر پيام تربيتى با سرعت و تعجيل و بدون درنظر گرفتن فرصت دروني سازى از جانب كودك به او ارائه شود، اثر آن پايدار و مانا نخواهد بود. بنابراين بهتر است كودك هر چيزى را هرچند اندك باشد، خوب ياد بگيرد و هضم و جذب كند. در تعالیم اسلامی، توصیه‌های فراوانی در زمینه آموزش تدریجی مسائل دینی آمده است. همچنين به آسان‌گيري در آموزش  مسائل ديني توصيه‌هاي بسيار شده است. لذا در دوران خردسالی، در نماز باید به گونه‌ای عمل كنیم كه كودك احساس خستگی نكند.  نباید نماز را برای او سنگین و كسل كننده سازیم. به مصلحت اوست كه نمازها را با ذكرها و ركوع و سجودهای طولانی خسته كننده نكنیم. حتی سفارش شده است اگر كودكي همزمان با شما به اقامه نماز برخاسته است نمازتان را سریع‌تر بخوانید و از برخی كارهای مستحبی صرف نظر كنید.  توجه داشته باشید كه او كودك است و حال و روحیه شما را ندارد، به ویژه كه از حالات و رفتار شما سردرنمی‌آورد و معنای عبارات شما را نمی‌فهمد. دراين‌باره از«انس بن مالك» روایت شده است كه:  پیامبر اكرم(ص) نمازشان از همه كامل‌تر و كوتاه‌تر بود. همچنين اگر كودك در هنگام اقامه نماز دچار اشتباهي شد مسئله را طوري براي او مطرح كنيد كه
نا اميد و دلزده نشود بلكه با حالتي ملايم به او يادآور شويد كه در فلان قسمت اشكال دارد و بايد آن را به تدريج رفع كند و گفته شود كه خداوند بسيار مهربان است و اين اشتباهات كوچك را مي‌بخشد پس ناراحت نباش و سعي كن تا اشكالت را رفع كني. برخورد با كودك در آموزش مسائل ديني از اهميت بسياري برخودار است بسيار مراقب رفتار خود باشيد تا كودك‌تان دلزده نشود.

۱۷۹/