صعود به قلب مردم

محمد آقايي فرد
تاریخچه
ليگ جهاني واليبال در سال ۱۹۹۰ به عنوان قسمتي از يک برنامه بازاريابي راه‌اندازي شد تا به عنوان نشان متمايز فعاليت‌هاي فدراسيون جهاني واليبال در اواخر قرن بيستم شناخته شود. ايده برگزاري ليگ جهاني اين بود که با معرفي رقابت‌هاي سالانه‌اي که تماشاي آنها براي مخاطبين در سراسر دنيا جذابيت داشته باشد، ورزش واليبال ارتقا يابد. تا آن زمان رقابت‌هاي بين‌المللي واليبال که تيم‌هاي برتر جهان در آنها حضور داشتند (مانند المپيک و قهرماني جهان) در چرخه‌هاي چهارساله و با ميزباني يک کشور برگزار مي‌شدند. در مقابل، ليگ جهاني به‌ گونه‌اي طراحي شده بود که هر ساله برگزار شود و ميزباني دوره مقدماتي آن نيز به صورت چرخشي در كشورهاي مختلف برگزار مي‌شد تا هر کشور بتواند در برخي از بازي‌ها ميزبان باشد. استراتژي فدراسيون جهاني واليبال در نهايت با موفقيت روبه‌رو شد و در آغاز قرن جديد، ليگ جهاني به عنوان يک رويداد بين‌المللي پراهميت در ورزش واليبال جايگاه خود را تثبيت کرد. دست و دلبازي در اهداي جوايز نقدي، موفقيت اين رقابت‌ها را بيش از پيش تضمين کرد به‌طوري که ليگ جهاني واليبال، اندک اندک مسابقات جام جهاني واليبال را که هر چهار سال يک‌بار برگزار مي‌شد در سايه قرار داد. به دنبال موفقيت ليگ جهاني، فدراسيون جهاني واليبال در سال ۱۹۹۳ پروژه خواهر آن به نام مسابقات جايزه بزرگ واليبال زنان را نيز افتتاح کرد که در آسياي شرقي با موفقيت همراه بود و تبديل به رويدادي بسيار محبوب شد؛ هرچند که در مقياس جهاني به اين ميزان از محبوبيت دست نيافت. رقابت‌هاي ليگ جهاني واليبال از سال ۱۹۹۰ با ميزباني ژاپن به طور رسمي آغاز به کار کرد تا شهر اوزاکا ژاپن به عنوان اولين ميزبان فينال اين رقابت‌ها مطرح شود.
پرافتخارترین ها
آمار و ارقام نشان مي‌دهد تيم ملي واليبال برزيل با کسب ۹ مدال طلا، ۴ نقره و ۴ برنز در صدر پر افتخارترين‌هاي ليگ جهاني است. اين تيم در سال‌هاي ۱۹۹۳، ۲۰۰۱، ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ صاحب عنوان قهرماني شد تا خود را به عنوان قدرت اول اين رقابت‌ها معرفي کند.  تيم ايتاليا هم با ۸ مدال طلا، ۳ نقره و ۳ برنز در رده دوم و روسيه با کسب ۳ مدال طلا، ۵ نقره و ۷ برنز در رده سوم پر افتخارترين تيم‌ها قرار دارند.
لیگ جهانی همان‌گونه که ورونکوف، سرمربی سابق تیم ملی روسیه به آن اذعان دارد، خیلی مهم نیست و به همین دلیل در ردیف مسابقات ممتاز و ۱۰۰ امتیازیFivb  قرار ندارد، اما جنبه‌های تشویقی، تبلیغی و گسترش آن بی‌نظیر است. این مسابقات که ۲۵ سال پیش با ۸ تیم و ۲ میلیون دلار جوایز نقدی آغاز شده بود، امروزه ۳۲ تیم از قاره‌های مختلف را به انگیزه بیش از ۴ میلیون‌‌دلار به میدان کشانده است.
شیوه منحصر به فرد دیدار، راندروبین (۲ بازی در خانه میزبان)، اجباری بودن حضور تماشاگران در تالارهای ورزشی و پخش اجباری مسابقات از سوی شبکه‌های تلویزیونی سبب شد پرواز زیبای توپ والیبال در اقصی‌نقاط جهان دیده شود. از دامنه‌های تبت گرفته تا قلب آفریقا، والیبال را به عنوان یک ورزش محبوب برگزیده‌اند تا جایی که لیگ سال گذشته ۲۵۰ میلیون تماشاگر تلویزیونی داشت که سهم ایرانیان ۴۰ میلیون نفر بود.
در سال‌های آغازین لیگ کشورهایی مثل کوبا، رهگذران را حتی با دوچرخه‌های شان به سالن‌ها می‌کشاند و بتدریج کار به جایی رسیده است که دوستداران والیبال برای حضور در مسابقات از هفته‌ها پیش بلیت‌ها را پیش‌خرید می‌کنند.
عملکرد آسیایی ها
در بین تیم‌های آسیایی ژاپنی‌ها فقط یک دوره غایب بودند، اما قبل از حضور در ۲۴ دوره مسابقات و صرف هزینه‌های گزاف طرفی نبستند، زیرا به لحاظ داشتن نیروی انسانی خوش فیزیک در فقر به سر می‌برند. آنها گرچه مدال طلای المپیک مونیخ را در ویترین افتخارات خود دارند، ولی در والیبال امروزی که آمادگی‌های جسمانی، مهارت‌های فردی و تاکتیک‌های متنوع و بازی در ارتفاع بالای تور حرف اول را می‌زند، مردان کوتاه‌قامت ژاپنی حرفی برای گفتن ندارند. این را کره جنوبی هم که همپای ژاپنی‌ها حرکت می‌کند، به طور دردناکی درک کرده‌ است و چینی‌ها هم بعد از ۱۵ دوره حضور، خودشان را کنار کشیده‌اند و چند خط در میان ظاهر می‌شوند.
در این میان ایران و استرالیا که به لحاظ شرایط فردی فراتر از آسیایی‌ها نشان می‌دهند طی دو ، سه سال گذشته ظهوری دیدنی داشتند. استرالیایی‌ها هرچند فاقد والیبال حرفه‌ای‌اند و این ورزش جزو ۱۵ـ۱۰ ورزش مورد توجه مردم‌شان نیست، اما با اعزام ستاره‌هایشان به لیگ‌های ایتالیا، آلمان، فرانسه و لهستان راه میانبر و کم‌هزینه‌تری را برگزیده‌اند، چون بازیکنانش هم به تجارب لازم می‌رسند و هم این‌که ارز وارد کشورشان می‌کنند.
ایران که سالانه میلیاردها تومان خرج برگزاری لیگ داخلی والیبال می‌کند، سرانجام از ۳ سال پیش برای لیگ جهانی استارت زد. در سال اول حضورش بین ۶ تیم گروه خود پنجم شد، ولی برد و باخت‌های دلپذیری مقابل آلمان، صربستان و ایتالیا و کوبا داشت و هدایت خولیو ولاسکو نیز سبب شد تیم ایران در مردمک چشم والیبالیون دنیا بنشیند.
سال گذشته در حقیقت سال شکوفایی واقعی والیبال ملی ما در لیگ جهانی بود، هرچند در ابتدا به واسطه جدایی ولاسکو و آمدن کواچ غبار یاس اردوی ایرانیان را پوشانده بود و ۲ شکست بسیار بد در سواحل لاجوردین، گره در پیشانی بشاش دوستداران والیبال ایجاد کرد، اما از ۲ مسابقه در ریودوژانیرو، توفان ایرانی‌ها آغاز شد تا بار دیگر ثابت شود که ایرانیان غیرقابل پیش‌بینی‌ترین والیبالیست‌های جهانند.
بعد از مهار اسب های سرکش برزیلی نوبت به لهستانی‌ها رسید و موجی که از غرب آسیا به راه افتاده بود، پنجه طلایی‌های ایران را به مرحله نیمه‌نهایی لیگ بیست و پنجم رساند. در این مرحله گرچه تیم ایران با فراز و فرود بازی کرد، اما کسب مقام چهارم در جمع غول‌ها اعتباری تاریخی بود و در کنار آن انتخاب سعید معروف مغز متفکر تیم ملی به عنوان بهترین بازی ساز لیگ، افتخاری دیگر بود. نابغه والیبال کشورمان در حضور ستاره‌هایی چون کریستین سون (آمریکا)، رزنده (برزیل)، دراگان تراویکا (ایتالیا) و سرگئی گرانکین (روسیه) بهترین شد.
سومین حضور اما کمی متفاوت بود. ایران در این رقابت ها در گروهی دشوار قرار گرفت. گروهی که در آن سه قهرمان دنیا و المپیک حضور داشتند.
لهستان
لهستانی‌ها بعد از نایب قهرمانی در جام جهانی ۲۰۱۱ ‌و قهرمانی در لیگ جهانی ۲۰۱۲ توانستند مدال طلای مسابقات جام جهانی ۲۰۱۴ که میزبانی این تورنمنت را نیز برعهده داشتند، کسب کنند. قهرمانی در المپیک ۱۹۷۶ بزرگ‌ترین افتخاری است که این تیم کسب کرده است. یک مدال طلا و نقره در مسابقات جهانی، ۲ مدال نقره در جام جهانی، یک طلا و برنز در جام جهانی والیبال و ۵ نقره و ۲ برنز در قهرمانی اروپا از بزرگ‌ترین افتخارات این تیم بود.
روسیه
از روسیه می‌توان به عنوان کشوری که تیم ملی والیبالش همچون یک ماشین قدرت، دروگر مدال‌ تورنمنت‌های مختلف بین‌المللی است، یاد کرد؛ کشوری که تا به حال توانسته ۱۵ مدال در لیگ‌های جهانی، ۵ مدال طلای المپیک، قبل و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را به دست‌آورد.
آمریکا
آمریکا در هیچ دوره‌ای تیم دست و پا بسته‌ای نبوده و مقام‌های بسیار ارزشمندی برای کشور خود به ارمغان آورده است. این تیم ۴ دوره قهرمانی المپیک در سال‌های ۱۹۸۴، ۱۹۸۸، ۱۹۹۲ و ۲۰۰۸، مدال طلای قهرمانی والیبال جهان در سال ۱۹۸۶ و قهرمانی لیگ جهانی والیبال در سال ۲۰۰۸ را کسب کرده است. نکته جالب و حائز اهمیت این که تیم ملی والیبال آمریکا در کشور خود در حد یک ورزش دانشگاهی است و مردم این کشور علاقه چندانی به ورزش والیبال ندارند و به جرات می‌توان گفت که این تیم تحت سلطه فوتبال آمریکایی، بیس بال، بسکتبال و هاکی این کشور قرار گرفته است.
در آمریکا حتی یک لیگ خوب و پویا برای بازیکنان ملی وجود ندارد و بیشتر بازیکنان آن در لیگ‌های روسیه، ایتالیا و لهستان مشغول بازی هستند.
پایان:
ایران در لیگ جهانی ۲۰۱۵ با شایستگی حذف شد. آن ها قطعا بدشانس بودند که نتوانستند در گروه B قرار بگیرند. گروهی که تیم سوم شان هم به مرحله بعد صعود کرد. لیگ جهانی ۲۰۱۵ که از دهم خردادماه آغاز شده بود، دیشب به پایان رسید تا ۳۴ روز حرص و جوش موقتا به پایان برسد. ایرانی ها سال بعد دوباره به این مسابقات باز می گردند و این بار با تجربه تر مقابل حریفان قرار می گیرند. آن ها این بار با قدرت بیشتری بازمی گردند. ایرانی ها همیشه با قدرت باز می گردند.