تحلیل موسویان درباره اجازه بازرسی نظامی

موسویان در مقاله ای در پایگاه اینترنتی ‘المانیتور’ نوشت: پس از آنکه رهبر معظم ایران مخالفت خود را با بازرسی از تاسیسات نظامی و بازجویی از دانشمندان هسته ای کشور به عنوان هرگونه توافق هسته ای احتمالی، اعلام کرد، این موضوع به سرعت به بحث برانگیزترین مساله در مذاکرات هسته ای ایران تبدیل شده است.

این عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای ایران،افزود:این طبیعی است که دادن اجازه به بازرسان خارجی برای دسترسی به تاسیسات نظامی ایران و آسیب پذیر کردن دانشمندان ایرانی در برابر این بازجویی ها، به غرور ملی ایران آسیب خواهد رساند و این مساله برای هر کشوری نیز صادق است.

موسویان اظهار داشت در حقیقت این مساله ای است که کل روند مذاکرات را تهدید می کند و می تواند به شکست کشیده شود.

وی خاطرنشان کرد:این نوع بازرسی های غیرمنتظره مربوط به موضوع ابعاد احتمالی نظامی در برنامه هسته ای ایران (PMD)است. نگرانی های غرب در مورد ابعاد احتمالی نظامی به حتی قبل از سال ۲۰۰۳ میلادی بازمی گردد؛ زمانی که برنامه هسته ای ایران برای اولین بار در کانون توجهات قرار گرفت.

عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در ادامه مقاله خود نوشت: ‘جیمز رسین’ خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز در کتاب خود در سال ۲۰۰۶ با عنوان ‘ شرایط جنگ: سابقه مخفی سازمان سیا و دولت بوش’ فاش کرد که سازمان سیا تلاش کرده تا علائم و نشانه هایی در ایران کار بگذارند تا این گونه به نظر بیاید که ایران به دنبال تسلیحات هسته ای در اواخر دهه ۹۰ و اوایل سال ۲۰۰۰ است. این گونه شواهد و علائم می توانست به طور محتملی به عنوان بهانه ای برای مداخله نظامی علیه ایران مورد استفاده قرار بگیرد.

به گفته موسویان،در این کتاب عنوان شد که در سال ۲۰۱۱ آمریکا و هم پیمانانش در ناتو هزاران صفحه اسناد و تصاویر در اختیار آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دادند که به ادعای آنها ابعاد نظامی برنامه هسته ای ایران را فاش می کرده است.

وی اضافه کرد: انتشار این اسناد به این هدف انجام شد که ابتدا نشان داده شود ایران به دنبال تسلیحات هسته ای بوده است و با حمایت و مشروعیت دادن به پرونده مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران برای تحریم های بیشتر علیه ایران پرونده سازی شود.

موسویان در ادامه با استناد به اظهارات یک دیپلمات ایرانی که با المانیتور درمورد توافقنامه لوزان در ماه آوریل گفت و گو کرده بود،گفت:گروه ۱+۵ از ایران برای بازرسی از چند سایت به ویژه دو تاسیسات نظامی و همچنین مصاحبه با شماری از مقامات نظامی و دانشمندان هسته ای که اسامی آنها یا به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در گزارش های مختلف آژانس آورده شده است، درخواست هایی را به ایران داد اما ایران قاطعانه با این درخواست ها مخالفت کرد و آن را توهین آمیز خواند و رد کرد.

عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای ایران تصریح کرد: در عین حال مشکل اصلی این بحث ها در ایران در مورد این موضوع، آن است که هیچ اقدامی برای متمایز کردن مساله پروتکل الحاقی معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای و مسایل پیرامون ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران (PMD)انجام نشده است. این موضوع تاثیر گیج کننده ای بر افکار عمومی در ایران داشته است.

موسویان گفت: یکی از اولین نکات توافق میان ایران و گروه ۱+۵ این بوده که به عنوان بخشی از هرگونه توافق نهایی، ایران داوطلبانه و به طور موقت پروتکل الحاقی را امضا می کند. سپس مجلس شورای اسلامی پس از اینکه بررسی کرد آیا طرف مقابل به تعهداتش پایبند بوده یا نه، درمورد تایید رسمی پروتکل الحاقی تصمیم گیری خواهد کرد.

وی افزود: اهمیت موافقت ایران با پروتکل الحاقی به عنوان بخشی از هرگونه توافق،این است که بدون آن آژانس بین المللی انرژی اتمی نمی تواند تایید کند که هیچ بعد نظامی در برنامه هسته ای ایران وجود ندارد.

عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای ایران اظهار داشت: ‘امضا نشدن پروتکل الحاقی توسط ایران در عمل بدان معناست که مذاکرات شکست خورده است. پروتکل الحاقی لزوما کشورها را ملزم نمی کند تا اجازه بازرسی از تاسیسات نظامی و یا اجازه بازجویی از دانشمندان هسته ای خود را بدهند. آنچه پروتکل الحاقی ملزم می کند دسترسی به سایتهای غیرهسته ای برای جمع آوری نمونه هایی از محیط برای مشاهده این است که آیا فعالیت هسته ای اعلام نشده ای انجام شده یا خیر؟’

موسویان اضافه کرد: به علاوه اینکه، پروتکل الحاقی یک معاهده خاص اختصاصی برای ایران نیست بلکه یک توافق بین المللی است که بیش از ۱۲۰ کشور آن را تایید کرده اند و عضو آن هستند.

وی تصریح کرد: آژانس بین المللی انرژی اتمی نگرانی ها و شک و تردیدهایی در مورد مساله ابعاد احتمالی نظامی دارد که بدون حل و فصل این مساله، توافق هسته ای حاصل نخواهد شد. توصیه من این است که برای حل و فصل این موضوع، طرف های مذاکره کننده باید مساله ابعاد نظامی احتمالی را به گونه ای مورد بررسی قرار دهند که پنج اصل ذیل را تضمین کند.

موسویان این پنج اصل را در مقاله خود در روزنامه المانیتور چنین برشمرد:

۱. ‘ماهیت موقتی بودن چنین دسترسی هایی’. ایران نمی تواند اجازه دهد این درخواست به درخواست های همیشگی که منحصرا برای ایران اعمال شود، تبدیل شود.

۲. ‘چارچوب تعریف شده هرگونه بازرسی’. هیچ کشوری اجازه بازرسی در هر زمان و هر مکانی را نمی دهد و ایران نیز اجازه چنین دسترسی هایی را نخواهد داد.

۳. چنین دسترسی هایی نباید اسرار نظامی ایران را مورد مخاطره قرار دهد و همچنین نباید جان دانشمندان هسته ای ایران را به خطر بیندازد. این نگرانی ها مشروع هستند و با توجه به اینکه شماری از دانشمندان هسته ای ایران در حملات تروریستی ترور شده اند و انفجارهای مشکوکی در چندین تاسیسات نظامی ایران رخ داده، این نگرانی ها برای ایرانی ها حتی آشکارتر است.

اقدام ایران در مشکوک بودن تلاش ها برای انتقال هرگونه اطلاعات مربوط به تاسیسات نظامی و دانشمندان هسته ای قابل توجیه است چون ایران خود قربانی این گونه اقدامات تروریستی بوده است.

۴. پس از آنکه ایران در مسیر این درخواست ها عمل کرد، پرونده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی باید برای همیشه بسته شود.

۵. گروه ۱+۵ باید در مواجهه با هرگونه حسن نیتی که ایران در این زمینه نشان می دهد، در اقدامی متقابل، حسن نیت خود را با برداشته شدن تحریم ها نشان دهد.

موسویان در پایان این مقاله نوشت: ”در زبان فارسی جمله ای وجود دارد که می گوید:’ دیوانه ای سنگی را داخل چاهی می اندازد که ۱۰۰ آدم عاقل نمی توانند آن را بیرون بیاورند’. با رعایت این پنج اصل، امید است ایران و ۱+۵ بتوانند ‘این سنگ’ را از داخل چاه بیرون بیاورند و به این بحران غیرضروری برای همیشه پایان دهند.”