خطر زلزله بیخ گوش پایتخت!

هر چند به لطف و عنایت الهی این زلزله و پس‌لرزه‌های متعدد پس از آن هیچگونه خسارتی نداشته است اما کارشناسان بر این باورند اگر همین زلزله با همین قدرت در مرکز پایتخت و در گستره گسل‌های تهران اتفاق افتاده بود، بی‌شک خسارات زیادی هم از نظر جانی و هم از نظر مالی در پی داشت.

با این وجود و تاکیدات چند باره مبنی بر خطر زلزله احتمالی تهران با قدرت زیاد، آیا سازمان‌ها، نهادها، دستگاه‌ها و حتی خود مردم، آماده این زلزله هستند؟ هرچند زمین‌لرزه‌های یک تا ۲ ریشتری در طول ماه گسل‌های شمال و جنوب تهران را می‌لرزاند اما وقوع ۱۸ زمین لرزه آن هم تنها در یک شهر کوچک جنوب تهران در کمتر از ۲۴ ساعت کمی قابل تامل است. این موضوع نه شوخی است، نه طنز و نه یک گزارش معمول رسانه‌ای، خبر آنقدر جدی است که بسیاری از کارشناسان، زمین‌شناسان، اساتید دانشگاه و حتی خود مدیران نسبت به زلزله قطعی تهران تاکید داشته، دارند، هشدار داده‌اند و می‌دهند که در صورت بروز زلزله‌ای در تهران به بزرگی ۵/۷ ریشتر، این شهر رکوردار تعداد کشته‌ها و زخمی‌ها خواهد بود!
این در حالی است که  تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد موج‌های خبری و جریان‌سازی‌ها مربوط به آمادگی سازمانی و مردمی برای مواجهه با زلزله احتمالی تهران تنها در ۲ حالت در جامعه به وجود می‌آید و نقل محافل و رسانه‌ها می‌شود و البته پس از مدتی از میزان رنگ و لعاب آن کاسته شده و دیگر هیچ خبری از موضوعات مرتبط با زلزله در جامعه وجود نخواهد داشت.
در وهله اول، اگر یکی از مناطق شمالی، جنوبی، شرقی و غربی پایتخت و هم‌مرز آن بلرزد سیستم‌های هشداردهنده به سرعت فعال می‌شود، همه از خطر زلزله سخن می‌گویند و به سرعت افکار عمومی جامعه درگیر موضوع می‌شود. در حالت دوم هم اگر کارشناسی، مدیری، مسؤولی یا هر کس که به طور مستقیم با زلزله  تهران و پیامد‌های آن سروکار دارد، در اظهارنظری درباره خطر وقوع زلزله بزرگ در تهران هشداری را به زبان آورد باز هم برای مدتی ابتدا جریان رسانه‌ای و در ادامه افکار عمومی جامعه درگیر این موضوع و خطرات زلزله احتمالی می‌شود. نکته قابل توجه اینجاست که پس از مدتی تمام این جریانات و حساسیت‌ها در جامعه کمتر شده و خبرهای مربوط به زلزله و برنامه‌های هشدارگونه به مردم در هیاهوی خبرهای دیگر گم می‌شود و در حقیقت رنگ و بوی دیگری به خود می‌گیرد!
لرزش تهران سالی ۷۰۰ بار
تهران سالانه ۷۰۰ بار می‌لرزد. مهدی زارع، عضو هیات علمی انجمن مخاطره‌شناسی ایران با اعلام این آمار به «مهر» گفته است: براساس آمار لرزه‌خیزی و تاریخی موجود، در شعاع ۱۰۰ کیلومتری به مرکزیت تهران باید هر ۲۰۰ سال یکبار منتظر زمین لرزه ۷ ریشتری، هر ۲۰سال یکبار۶، هر ۲سال یکبار ۵ و هر ۶ ماه یکبار ۴ ریشتری باشیم.
وقوع دوباره زلزله ۲ریشتری در مرز تهران این در حالی است که مدیرکل مدیریت بحران استان تهران از ثبت زلزله ۲ ریشتری در بخش ایوانکی در مرز استان‌های سمنان و تهران خبر داد.
هادی رحمتی، مدیرکل مدیریت بحران استان تهران با تشریح اقدامات صورت گرفته در زلزله استان تهران، گفت: ساعت ۲۳:۱۰ پنجشنبه پس‌لرزه‌ها و لرزه‌هایی در بخش جواد‌آباد شهرستان ورامین، توسط دستگاه و شبکه‌های لرزه‌نگاری وابسته به ژئوفیزیک دانشگاه تهران ثبت شد. وی با اشاره به اینکه تاکنون حدود ۱۸ مورد لرزش داشتیم، عنوان کرد: بخش جوادآباد از توابع شهرستان ورامین است که حدود ۲۶ هزار نفر جمعیت دارد و از جنوبی‌ترین نقاط جمعیتی  در جنوب شرق استان تهران محسوب می‌شود.
مدیرکل مدیریت بحران استان تهران اضافه کرد: بالاترین ثبت مقیاس زلزله‌ای که شبکه‌های ثبت لرزه‌نگاری داشته‌اند به بزرگی ۱/۴ بوده و خوشبختانه از آن ساعت سیر نزولی داشته‌ایم.
رحمتی همچنین از ثبت زلزله ۲ ریشتری در بخش ایوانکی در مرز استان‌های سمنان و تهران خبر داد و گفت: البته این پس‌لرزه سیر نزولی زلزله را نشان می‌دهد. وی در پاسخ به این سوال که آیا با این پس‌لرزه‌ها گسل‌های تهران فعال می‌شود یا خیر، خاطرنشان کرد: این سوال باید از موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و از افراد متخصص پرسیده شود اما تا جایی که من اطلاع دارم، این لرزش‌ها برای تهران تهدید نیست و خوشبختانه با توجه به فاصله ۷۰ تا ۸۰ کیلومتری که با محل زلزله دارد، زیاد نگران نیستیم. مدیرکل مدیریت بحران استان تهران تصریح کرد: در حال حاضر استنباط ما این است که این لرزش‌ها در شهر تهران تاثیری ندارد و شرایط زندگی برای مردم، عادی است.
خطر زلزله بیخ گوش پایتخت!
طبق آمار منتشر شده، در حال حاضر تهران یکی از ۶ شهر اول در دنیاست که در معرض بیشترین ریسک زلزله است. تمرکز جمعیت در پهنه گسل‌های فعال در محدوده کلانشهر تهران در سال ١٣٩٣ به حدود ۳ میلیون و ١٠٠ هزار نفر در شمال و جنوب شهر تهران رسید (این تعداد تمرکز جمعیت شهری روی پهنه گسل فعال احتمالا بالاترین تعداد در دنیاست!) با در نظر گرفتن جمعیتی که در بافت فرسوده در ۲ کلانشهر تهران و کرج زندگی می‌کنند و با لحاظ کردن بافت‌های حاشیه‌نشین (آسیب‌پذیر که با ساخت مجتمع‌های ساختمانی به تعداد آنها افزوده هم می‌شود) و جمع آن با جمعیتی که مستقیم در پهنه گسل‌های فعال ساکن هستند، حدود ١٠ میلیون و ٥٠٠ هزار نفر از جمعیت حدود ٥/١٦ میلیونی این دو استان در معرض ریسک بالای زلزله زندگی می‌کنند.